Hoofstuk 9

 

  1. Inleiding
  2. Nederlands in die sestiende eeu
    1. Die 16de eeu: ʼn tyd van oorgang tussen die oue en die nuwe

Jonckheere 1994. Die Lae Lande in perspektief – ʼn beknopte beeld van tien eeue Nederland en Vlaandere. (Hoofstuk 3.)

Hagen 1999. O Schone Moedertaal. Lofzangen op het Nederlands 1500-2000.

Mulder e.a. 2011. Geschiedenis van Nederland. Van prehistorie tot heden. (Hoofstukke 5-7.)

Pleij 2007. Het gevleugelde woord. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, deel II: van 1400 tot 1560.

Ruijsendaal 1991. Letterkonst. Het klassieke grammaticamodel en de oudste Nederlandse grammatica’s. (Hoofstuk 5, bl. 249-280.)

Van Bree 2014b. Leerboek voor de Historische Grammatica van het Nederlands: Deel 1 – Gotische grammatica. Inleiding. Klankleer. (Hoofstuk 15.)

Van den Toorn e.a. (reds.) 1997. Geschiedenis van de Nederlandse Taal. (Hoofstuk 5-8, bl. 227 e.v.)

Vandeputte 1991. Nederlands: het verhaal van een taal. 

Van der Horst, J.M. 1997. A Brief History of the Dutch Language, bl. 166-168. 

Van der Horst, H. 2005. Nederland, de vaderlandse geschiedenis van prehistorie tot nu.

Van der Horst & Marschall 1989. Korte Geschiedenis van de Nederlandse taal. 

Van der Horst, J.M. 2000. Korte geschiedenis van de Nederlandse taal. 

Van der Sijs 2005. De geschiedenis van het Nederlands in een notendop. 

Van der Sijs 2006. Calendrium van de Nederlandse taal: de geschiedenis van het Nederlands in jaartallen. 

Van der Sijs e.a. (reds.) 2006. Wat iedereen van Nederlands moet weten en waarom. 

Verdam 1923. Uit de Geschiedenis der Nederlandsche Taal. (Hoofstuk VI, bl. 70-81.)

Weijnen 1974. Het algemeen beschaafd Nederlands historisch beschouw, bl. 6-9.

 

Donaldson 1983. Dutch. A linguistic history of Holland and Belgium. (Hoofstuk 16, bl. 99-105.) 

 

Stegeman 2014. Handbuch Niederländisch: Sprache und Sprachkultur von den Anfängen bis 1800. (Hoofstukke 5 en 6.)

 

Internetskakels

 

Wikipedia 2013e. Nederlands.

Wikipedia 2013vv. Nederlands.

Wikipedia 2013 (40). Geschiedenis van het Nederlands.

Wikipedia 2013 (59). Nieuwnederlands.

 

DBNG – Digitale Bibliografie Nederlandse Geschiedenis. Web: http://www.dbng.nl   

DBNL – Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/ 

 

    1. Taalwaardering en taalsuiwering

 

Van den Heever & Coetzee 1934. Oorsig van die Nederlandse letterkunde. (Hoofstuk III.)

 

Willemyns 2013. Dutch. Biography of a language. (Hoofstuk 3.)

 

Internetskakel

 

DBNL – Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/ 

 

      1. Die Hervorming

 

Van Aswegen 1982. Die Verhaal van die Mensdom. (Hoofstuk 51.)

 

Lindeboom 1919. Humanisme en Reformatie.

Noordzij 2003. Handboek van de Reformatie: de Nederlandse kerkhervorming in de zestiende eeuw. 

Rietbergen 2007. Geschiedenis van Nederland in vogelvlucht: Van prehistorie tot heden. (Hoofstuk 11.)

Ruijsendaal 1991. Letterkonst. Het klassieke grammaticamodel en de oudste Nederlandse grammatica’s. (Hoofstuk 5,2.)

Spiertz & Janssen e.a. 1982. Gids voor de studie van de Reformatie en de Katholieke Herleving in Nederland 1520-1650. 

Van Oort, J. 1997. De kerkvaders in Reformatie en Nadere Reformatie. 

 

Internetskakel

 

Wikipedia 2013 (60). Reformatie.

 

      1. Die Renaissance

 

Van Aswegen 1982. Die Verhaal van die Mensdom. (Hoofstuk 42.)

Van den Heever & Coetzee 1934. Oorsig van die Nederlandse letterkunde. (Hoofstuk III.)

 

Jansen, H.P.H. 1991. Geschiedenis van de Middeleeuwen. 

Rietbergen 2007. Geschiedenis van Nederland in vogelvlucht: Van prehistorie tot heden. (Hoofstuk 11.)

Ruijsendaal 1991. Letterkonst. Het klassieke grammaticamodel en de oudste Nederlandse grammatica’s. (Hoofstuk 4.)

Van Maris 2016. Het Engels van de zestiende eeuw?, bl. 10-12.

 

Lepschy (ed.) 1998a. History of Linguistics III. Renaissance and Early Moderm Linguistics.

Miller 2012. External Influence on English. From its Beginnings to the Renaissance.

Nicholas 1999. The transformation of Europe 1300-1600. 

Palmer e.a. 2007. A history of the modern world. 

Percival 1995. Renaissance Linguistics: An overview, bl. 147-151.

Willemyns 2013. Dutch. Biography of a language. (Hoofstuk 3, bl. 65-69.)

 

Internetskakels

 

Wikipedia 2013kk. Renaissance. 

Wikipedia 2013 (62). Renaissance in de Nederlanden.

 

      1. Die Humanisme

 

Derckx e.a. (reds.) 1998. Voor menselijkheid of tegen godsdienst? Humanisme in Nederland, 1850-1960.

Rietbergen 2007. Geschiedenis van Nederland in vogelvlucht: Van prehistorie tot heden. (Hoofstuk 11.)

Ruijsendaal 1991. Letterkonst. Het klassieke grammaticamodel en de oudste Nederlandse grammatica’s. (Hoofstuk 4.)

 

Kraye 1996. The Cambridge companion to Renaissance humanism. 

Witt 2000. In the footsteps of the ancients: the origins of humanism from Lovato to Bruni. 

 

Internetskakel

 

Wikipedia 2013 (63). Humanisme.

 

      1. Impak op taalontwikkeling

 

Ruijsendaal 1991. Letterkonst. Het klassieke grammaticamodel en de oudste Nederlandse grammatica’s. (Hoofstuk 4.)

Van den Branden 1967. Het streven naar verheerlijking, zuivering en opbouw van het Nederlands in de 16de eeuw. 

Vanderheyden 1959. De Livius-vertaling van 1541, kanttekeningen bij de opdracht en Liviusuitgave van Jan Gymnick.

Van Maris 2016. Het Engels van de zestiende eeuw?, bl. 10-12.

Internetskakel

 

DBNL – Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/ 

 

    1. Boekdrukkuns en die standaardisering van die spelling

 

Van den Heever & Coetzee 1934. Oorsig van die Nederlandse letterkunde. (Hoofstukke I en II.)

 

Van den Toorn e.a. (reds.) 1997. Geschiedenis van de Nederlandse Taal. (Hoofstuk 6, bl. 225-227.)

Van der Wal & Van Bree 2008. Geschiedenis van het Nederlands. (Hoofstuk 5, bl. 124-126, Hoofstuk 7, bl. 183-185, 194-196.)

 

Internetskakels

 

Wikipedia 2013 (64). Boekdrukkunst. 

Wikipedia 2013 (65). Boekdrukkuns. 

 

    1. Van taalpartikularisme na taaleenheid

 

Dibbets 1968. Nederduitse orthographie van Pontus de Heuiter (1581); een inleiding.

Dibbets 1972. Pontus de Heuiter, Nederduitse orthographie. Uitgegeven, ingeleid en toegelicht.

Dibbets 1985. Twe-spraack vande Nederduitsche letterkunst (1584), ingeleid, geïnterpreteerd, van kommentaar voorzien en uitgegeven. 

Dibbets (red.) 2003. Taalkundig geregeld. Een verzameling artikelen over Nederlandse grammatica’s en grammatic uit die zestiende, de zeventiende en de achtiende eeuw.

 

Internetskakels

 

DBNL – Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/ 

NEON http://neon.niederlandistik.fu-berlin.de/nl/nedling/taalgeschiedenis/taalzuivering_en_purisme/ oor “Taalsuivering (purisme”).

 

    1. Die eerste Nederlandse grammatikas

 

Hagen, A.M. 1999. O Schone Moedertaal. Lofzangen op het Nederlands 1500-2000.

 

Internetskakel

 

DBNL – Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/ 

  • Oor Johan Radermacher

 

Bostoen 1984. Kaars en bril: de oudste Nederlandse grammatica. 

Bostoen e.a. 1998. Bonis in bonum. Johan Radermacher de Oude (1538-1617), humanist en koopman.

Van der Wal & Van Bree 2008. Geschiedenis van het Nederlands. (Hoofstuk 7, bl. 191-195.)

  • Oor D.V. Coornhert

 

Van der Meulen 1945. De comedies van Coornhert.

Van der Wal & Van Bree 2008. Geschiedenis van het Nederlands. (Hoofstuk 7, bl. 195-197.)

 

Internetskakel

 

Wikipedia 2013 (67). Dirck Volkertsz. Coornhert.

  • Oor H.L. Spieghel

 

Buisman 1935. De ethische denkbeelden van Hendrik Laurensz. Spiegel. 

Dibbets 1985. Twe-spraack vande Nederduitsche letterkunst (1584), ingeleid, geïnterpreteerd, van kommentaar voorzien en uitgegeven. 

Hagen, A.M. 1999. O Schone Moedertaal. Lofzangen op het Nederlands 1500-2000, bl. 14-15.

Ruijsendaal 1991. Letterkonst. Het klassieke grammaticamodel en de oudste Nederlandse grammatica’s. (Hoofstuk 6, bl. 290-303.)

Spieghel 1962. Twe-spraack vande Nederduitsche Letterkunst. 

Van der Sijs 1999. Purisme toen en nu, bl. 155. 

Van der Wal & Van Bree 2008. Geschiedenis van het Nederlands. (Hoofstuk 7, bl. 185-187.)

Verwey, A. 1919. Hendrick Laurensz. Spieghel. 

 

Internetskakel

 

Wikipedia 2013 (68). Hendrik Laurensz. Spiegel.

 

    1. Die leksikologie en die leksikoloë – tot woordeboeke 

 

Bloemhoff & Streekstra 2015. Basisboek Historische Taalkunde van het Nederlands, bl. 229-232, 235-237. 

De Vooys 1973. Geschiedenis van de Nederlandse taal. (Hoofstuk III.)

Hagen, A.M. 1999. O Schone Moedertaal. Lofzangen op het Nederlands 1500-2000.

Weijnen, A. 1960. Bloemlezing van zestiende-eeuwse taal.

Willemyns 2013. Dutch. Biography of a language. (Hoofstuk 4, bl. 79-87.) 

 

Internetskakels

 

Die Biografisch Portaal van Nederland (BioPort) – http://www.biografischportaal.nl/ (’n Bron met inligting oor meer as 70 000 persone in die Nederlandse geskiedenis.)

DBNL – Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/ 

  • Joos Lambrecht

 

Internetskakels

 

Die Biografisch Portaal van Nederland (BioPort) – http://www.biografischportaal.nl/

Wikipedia 2013 (69). Joos Lambrecht.

  • Cornelius Kilianus 

 

De Schepper & De Nave (reds.) 1989. Ex Officina Plantiniana: studia in memoriam Christophori Platini (ca. 1520-1589). (‘n Groot verskeidenheid artikels oor Kilianus.)

Van Maris 2007. Grondlegger van het Nederlandse woordenboek. Bij de vierhonderdste sterfdag van Cornelis Kiliaan, bl. 300-303. 

 

Internetskakels

 

Die Biografisch Portaal van Nederland (BioPort) – http://www.biografischportaal.nl/

Wikipedia 2013 (70). Cornelius Kiliaan.

  • Christoffel Plantijn

 

Langereis 2014. De woordenaar. Christoffel Plantijn, ‘s werelds grootste drukker en uitgever, 1520-1589.

 

Internetskakels

 

Die Biografisch Portaal van Nederland (BioPort) – http://www.biografischportaal.nl/

Wikipedia 2013 (71). Christoffel Plantijn.

Wikipedia 2013 (72). Plantin-Moretusmuseum.

 

    1. Opsomming: oorgang na die 17de eeu

 

  1. Die ontstaan van Standaardnederlands (ABN)

 

    1. Verskuif van taalsentrum na noorde – die val van Antwerpen (1585)

 

Scholtz, J. du P. 1981b. Inleidende hoofstuk tot ʼn beplande Geskiedenis van Afrikaans, bl. 28-41.

 

Bloemhoff & Streekstra 2015. Basisboek Historische Taalkunde van het Nederlands, bl. 182-189. 

De Vooys 1975. Geschiedenis van de Nederlandse taal. (Hoofstuk IV, bl. 112-115.) 

Gelderblom 2000. Zuid-Nederlandse kooplieden en de opkomst van de Amsterdamse stapelmarkt (1578-1630).

Kuipers 2005. Migrantenstad: immigratie en sociale verhoudingen in zeventiende-eeuws Amsterdam.

Lucassen & Penninx 1994. Nieuwkomers, nakomelingen, Nederlanders: immigranten in Nederland 1550-1993.

Ruijsendaal 1991. Letterkonst. Het klassieke grammaticamodel en de oudste Nederlandse grammatica’s. (Hoofstuk 5.)

Van Bree 2014b. Leerboek voor de Historische Grammatica van het Nederlands: Deel 1 – Gotische grammatica. Inleiding. Klankleer. (Hoofstuk 15.)

Van der Sijs & Verhoef 2004. Taal als mensenwerk. Het ontstaan van het ABN. (Hoofstuk 4.) 

Van der Wal & Van Bree 2008. Geschiedenis van het Nederlands. (Hoofstuk 8.)

Weijnen 1974. Het algemeen beschaafd Nederlands historisch beschouw, bl. 6-9.

Wielenga 2012. Geschiedenis van Nederland. Van de Opstand tot heden.

 

Willemyns 2013. Dutch. Biography of a language. (Hoofstuk 4, bl. 79-97.) 

  • Val van Antwerpen (1585)

 

Verhoef, C.E.H.J. 1985. De val van Antwerpen in 1585. 

Weijnen 1974. Het algemeen beschaafd Nederlands historisch beschouw, bl. 6-9.

 

Willemyns 2013. Dutch. Biography of a language. (Hoofstuk 4, bl. 86-87.) 

 

Internetskakels

 

Wikipedia 2013 (74). Beleg van Antwerpen (1584-1585). 

Wikipedia 2013 (75). Migratiestroom in de Nederlanden.

  • Tagtigjarige Oorlog (1566-1648)

 

De Graaf, R. 2004. Oorlog, mijn arme schapen. Een andere kijk op de Tachtigjarige Oorlog, 1565-1648.

Groen (red.) 2012. De Tachtigjarige Oorlog, van opstand naar geregelde oorlog 1568-1648.

Mak 1991. Geschiedenis van Nederland in meer dan honderd ooggetuigenverslagen. 

Rietbergen 2007. Geschiedenis van Nederland in vogelvlucht: Van prehistorie tot heden. (Hoofstuk 13-15.)

Wielenga 2012. Geschiedenis van Nederland. Van de Opstand tot heden.

 

Internetskakels

 

Wikipedia 2013 (74). Beleg van Antwerpen (1584-1585). 

Wikipedia 2013 (75). Migratiestroom in de Nederlanden. 

Wikipedia 2013 (77). Tachtigjarige Oorlog.

  • Die Goue Eeu (17de eeu)

 

Schoeman, K. 2001. Armosyn van die Kaap: die wêreld van ʼn slavin, 1652-1733. (Hoofstukke 9 en 10, bl. 199-269.)

 

Dirkse & Kootte 2001. Begijnen, pastoors en predikanten: religie en kunst in de Gouden Eeuw.

Goedkoop & Zandvliet 2012. Die Gouden Eeuw: proeftuin van onze wereld. 

Mooijaart & Van der Wal 2008. Nederlands van Middeleeuwen tot Gouden Eeuw: Cursus Middelnederlands en Vroegnieuwnederlands.

Rietbergen 2007. Geschiedenis van Nederland in vogelvlucht: Van prehistorie tot heden. (Hoofstuk 16-18.)

Schulten 1974. De Gouden Eeuw. 

Van Deursen, A.Th. 2006 (2de uitg.). De last van veel geluk. Geschiedenis van Nederland 1555-1702. 

Van der Sijs & Willemyns 2009. Het verhaal van het Nederlands. Een geschiedenis van twaalf eeuwen. (Hoofstuk 10.)

Van Stipriaan 2005. Ooggetuigen van de Gouden Eeuw: in meer dan honderd reportages. 

Wielenga 2012. Geschiedenis van Nederland. Van de Opstand tot heden.

Zbigniew & Janzen 1993. Die bittere geur van tulpen. Holland in de Gouden Eeuw. 

 

Israel 1998. The Dutch Republic. Its rise, greatness, and fall 1477-1806. 

Willemyns 2013. Dutch. Biography of a language. (Hoofstuk 4, bl. 89-97.) 

 

Internetskakels

 

Wikipedia 2013 (78). Gouden Eeuw.

Wikipedia 2013 (79). Gouden Eeuw (Nederland).

 

    1. Die status van Hollands

 

De Vooys 1975. Geschiedenis van de Nederlandse taal. (Hoofstuk IV, bl. 108-111.) 

Hellinga 1938. De opbouw van de algemeen beschaafde uitspraak van het Nederlands. 

Hermkens 1973. Inleiding tot het Zeventiende-eeuws. 

Ruijsendaal 1991. Letterkonst. Het klassieke grammaticamodel en de oudste Nederlandse grammatica’s. (Hoofstukke 5 en 6.)

Van de Poppe 2016. Nederlands als wetenschapstaal in de zestiende eeuw.

Weijnen, A.A. 1974. Het algemeen beschaafd Nederlands historisch beschouw, bl. 10-15.

 

Internetskakel

 

DBNL – Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/ 

  • Oor G.A. Bredero

 

Van der Elst e.a. (reds.) 1988. Momente in die Nederlandse letterkunde, bl. 158-176.

 

Kaashoek 1990. Nederlandse literatuur van A tot Z. 

Pleij 2007. Het gevleugelde woord. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, deel II: van 1400 tot 1560. 

Schenkeveld-Van der Dussen e.a. (reds.) 1993. Nederlandse literatuur, een geschiedenis. 

Stutterheim (red.) 1974. G.A. Bredero’s Spaanschen Brabander. 

 

Internetskakels

 

Die Biografisch Portaal van Nederland (BioPort) – http://www.biografischportaal.nl/

Wikipedia 2013 (81). (81). Gerbrand Adriaensz. Bredero.

 

http://www.literatuurgeschiedenis.nl/ oor Vondel  

 

    1. Die “Letterkunstige Vergadering” en die Muiderkring

 

De Vooys 1975. Geschiedenis van de Nederlandse taal. (Hoofstuk IV.) 

 

Internetskakels

 

DBNL – Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/ 

Wikipedia 2013 (82). Roemer Visscher. 

  • P.C. Hooft

 

Foto: 

 

[Bron: http://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/hooft/#page=0&accessor=toc&view=homePane]

 

Kaashoek 1990. Nederlandse literatuur van A tot Z. 

Pleij 2007. Het gevleugelde woord. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, deel II: van 1400 tot 1560. 

Schenkeveld-Van der Dussen e.a. (reds.) 1993. Nederlandse literatuur, een geschiedenis. 

Van Riet 1985. Proza, lyriek en satire uit de 17e eeuw: de Neederlandsche histooriën, emblemata amatoria, groot lied-boek, Duytse lier, ‘t kostelick mal. 

 

Internetskakels

 

Die Biografisch Portaal van Nederland (BioPort) – http://www.biografischportaal.nl/

Wikipedia 2013 (85). Pieter Corneliszoon Hooft.

http://www.literatuurgeschiedenis.nl/ oor Vondel.

 

http://resources.huygens.knaw.nl/Nederlandse_Historien_van_P.C._Hooft 

(De boeken 1-20 naar de editie van 1703 in kopie met hertaling en toelichting door Frank van Gestel, Eddy Grootes en Arjan van Leuvensteijn. Gedurende de tweede helft van zijn leven, dat wil zeggen zo’n dertig jaar lang, heeft P.C. Hooft (1581-1647) zich hoofdzakelijk bezig gehouden met geschiedschrijving. Voortaan zou niet poëzie maar proza zijn voornaamste uitdrukkingsvorm zijn. Het belangrijkste resultaat daarvan vormen de Nederlandsche Historien, een klassiek werk dat alleen al door zijn omvang imponeert: 1242 bladzijden in groot folio. Hij richtte zich vooral op de periode vanaf het midden van de voorafgaande eeuw, een tijdvak dat bepalend was geweest voor de wereld waarin Hooft zelf leefde en werkte.

Naar het voorbeeld van de klassieken verdeelde Hooft zijn werk in ‘boeken’. In 1642 verschenen de eerste twintig, aangevuld met nog zeven in 1654. De boeken 1-20 zijn op deze website integraal raadpleegbaar en doorzoekbaar. Het menu aan de linkerzijde van deze pagina brengt u naar de inleiding, verantwoording en -uiteraard- de volledige digitale versie. – Teks soos op webblad http://resources.huygens.knaw.nl/Nederlandse_Historien_van_P.C._Hooft) 

 

  • Muiderslot

 

Internetskakels

 

Wikipedia 2013 (85). Pieter Corneliszoon Hooft.

Wikipedia 2013 (86). Muiderslot.

  • (Joost van den) Vondel

 

De Vooys 1975. Geschiedenis van de Nederlandse taal. (Hoofstuk IV, bl. 102-106.) 

Calis 2008. Vondel, het verhaal van zijn leven.

Kaashoek 1990. Nederlandse literatuur van A tot Z. 

Pleij 2007. Het gevleugelde woord. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, deel II: van 1400 tot 1560. 

Schenkeveld-Van der Dussen e.a. (reds.) 1993. Nederlandse literatuur, een geschiedenis. 

 

Internetskakels

 

Die Biografisch Portaal van Nederland (BioPort) – http://www.biografischportaal.nl/

Wikipedia 2013 (83). Joost van den Vondel. 

http://www.literatuurgeschiedenis.nl/ oor Vondel  

  • Constantijn Huygens 

 

De Vooys 1975. Geschiedenis van de Nederlandse taal. (Hoofstuk IV, bl .100-102.) 

Die Biografisch Portaal van Nederland (BioPort) – http://www.biografischportaal.nl/

Kaashoek 1990. Nederlandse literatuur van A tot Z. 

Pleij 2007. Het gevleugelde woord. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, deel II: van 1400 tot 1560. 

Schenkeveld-Van der Dussen e.a. (reds.) 1993. Nederlandse literatuur, een geschiedenis. 

Smit, J. 1980. De grootmeester van woord en snarenspel. Het leven van Constantijn Huygens, 1596-1687.

Strengholt 1987. Constanter. Het leven van Constantijn Huygens. 

Van Stipriaan 2016. Lof der botheid. Hoe de Hollanders hun naïviteit verloren. 

Wielenga 2012. Geschiedenis van Nederland. Van de Opstand tot heden.

 

Internetskakels

 

Wikipedia 2013 (84). Constantijn Huygens. 

http://www.literatuurgeschiedenis.nl/ oor Vondel.

 

    1. Die grammatici
      1. Anthonis de Hubert

 

Zwaan 1939. Uit de geschiedenis der Nederlandse spraakkunst. Grammatische stukken van De Hubert, Ampzing, Statenvertalers en reviseurs, en Hooft, bl. 121-131.

 

      1. Christiaan van Heule

 

Caron, W.J.H. 1947. Klank en teken bji Erasmus en onze oudste grammatici. Groningen: J.B. Wolters Uitgeversmaatschappij. (Proefskrif 1947) (Hoofstuk 3.) 

Caron, W.J.H. 1972. Klank en teken. Verzamelde taalkundige studies. Groningen: Wolters-Noordhoff. (Hoofstuk 3.)

 

      1. Samuel Ampzing

 

Zwaan 1939. Uit de geschiedenis der Nederlandse spraakkunst. Grammatische stukken van De Hubert, Ampzing, Statenvertalers en reviseurs, en Hooft, bl. 133-191.

 

      1. A.L. Kok

 

Dibbets (red.) 1981. A.L. Kok, Ont-werp der Neder-duitsche letter-konst.

 

      1. Petrus Leupenius

 

Caron 1958. P. Leupenius. Aanmerkingen op de Neederduitsche Taale en Naaberecht. 

Dibbets 1999. Leupenius’ taalkunde en zijn boekenkast. 

 

      1. Petrus Montanus

 

Caron 1964. Petrus Montanus. De Spreeckonst. Uitgegeven en ingeleid door … 

Hulsker 1991. Petrus Montanus’ Spreeckonst (1635) nader besproken. 

 

Hulsker 1992. Petrus Montanus as a Phonetician and a Theoretician, bl. 85-108. 

 

      1. Opsomming

 

Bloemhoff & Streekstra 2015. Basisboek Historische Taalkunde van het Nederlands, bl. 182-189. 

De Vooys 1975. Geschiedenis van de Nederlandse taal. (Hoofstuk IV, bl. 113 en verder) 

Ruijsendaal 1991. Letterkonst. Het klassieke grammaticamodel en de oudste Nederlandse grammatica’s. (Hoofstuk 6.)

Van de Poppe 2016. Nederlands als wetenschapstaal in de zestiende eeuw.

Van der Sijs & Verhoef 2004. Taal als mensenwerk. Het ontstaan van het ABN. (Hoofstuk 5.)

Van der Wal 1995. De moedertaal centraal. Standaardisatie-aspecten in de Nederland omstreeks 1650.

Van Anrooij e.a. 2004. Het Bio- en bibliografisch lexicon van de neerlandistiek. 

Zwaan 1939. Uit de geschiedenis der Nederlandse spraakkunst. Grammatische stukken van De Hubert, Ampzing, Statenvertalers en reviseurs, en Hooft.

 

  • ’n Chronologiese oorsig van die belangrike vroeë grammatikale werk word aangegee in Van der Sijs & Verhoef 2004. Taal als mensenwerk. Het ontstaan van het ABN (Hoofstuk 8, bl. 411-425).

 

Internetskakels

 

Die Biografisch Portaal van Nederland (BioPort) – http://www.biografischportaal.nl/

DBNL – Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/ 

Wikipedia 2013 (87). Christiaen van Heule. 

Wikipedia 2013 (88). Samuel Ampzing. 

Wikipedia 2013 (89). Petrus Montanus. 

 

    1. Die Puriste

 

De Vooys 1975. Geschiedenis van de Nederlandse taal. (Hoofstuk IV.) 

Van der Sijs & Willemyns 2009. Het verhaal van het Nederlands. Een geschiedenis van twaalf eeuwen. (Hoofstuk 9.)

 

Internetskakel

 

Die Biografisch Portaal van Nederland (BioPort) – http://www.biografischportaal.nl/

  • Oor Simon Stevin

 

Claes 1995. Simon Stevin als bron voor Kiliaan, bl. 54-64.

Devreese & Vanden Berghe 2003. Wonder en is gheen wonder. De geniale wereld van Simon Stevin 1548-1620.

Dijksterhuis 1943. Simon Stevin. 

Vanden Berghe 2004. Simon Stevin 1548-1620, De geboorte van de nieuwe wetenschap. 

 

Internetskakel

 

Wikipedia 2013 (90). Simon Stevin. 

  • Oor Hugo de Groot

 

Nellen 2007. Hugo de Groot, Een leven in strijd om de vrede. 

 

Internetskakel

 

Wikipedia 2013 (91). Hugo de Groot (rechtsgeleerde).

 

    1. Die Statenvertaling

 

“De invloed van Bijbeltaal op het Nederlands kunnen we echter meestal niet vastpinnen op een specifieke vertaling. …

Recent (2018) rekenden de taalkundigen Hans Beelen en Nicoline van der Sijs definitief af met de hardnekkige misvatting dat de Statenvertaling aan de basis ligt van het Standaardnederlands. Ze leggen uit dat de wortels voor de mythevorming rond de Statenvertaling liggen in het negentiende-eeuwse nationalisme. Samen met de verheerlijking van de Opstand en Willem van Oranje als drijvende krachten achter de geboorte van de protestantse natie, werd de Statenvertaling op het schild geheven als taalmonument van de toen in het leven geroepen Gouden Eeuw, terwijl het idee van de Statenvertaling als basis voor een eenheidstaal.” (Van de Poppe, C. 2019. Statenvertaling diende niet als basis voor Nederlandse eenheidstaal. Reformatorisch Dagblad, 27 Nov. 2019. https://www.rd.nl/opinie/statenvertaling-diende-niet-als-basis-voor-nederlandse-eenheidstaal-1.1613299)

 

Keyser 1998. Storm oor vertaling van Statenbijbel bars los in Nederland, bl. 13.

Keyser 2004. Puriste protesteer oor nuwe Bybelvertaling, bl. 10. (Die Bybelvertaling wat in 2004 verskyn het, het heelwat kommentaar uitgelok, soos dat die nuwe teks sy’ digterlikheid’ verloor het en dus ʼn ‘plat taal’ is.)

Nienaber, P.J. 1937a. Die Statebybel. Driehonderdjarige herdenking van ʼn beroemde vertaling. 

Schalk-Meyer 1937. Die derde eeufees van Die Statebybel, bl. 7.

 

Berns 2004. De Staten-Generaal en het Nederlands, bl. 43-58.

Bloemhoff & Streekstra 2015. Basisboek Historische Taalkunde van het Nederlands, bl. 185-186. 

De Bruin, C.C. 1937. De Statenbijbel en zijn voorgangers. Nederlandse bijbelvertalingen vanaf de Reformatie tot 1637. 

De Vooys 1975. Geschiedenis van de Nederlandse taal. (Hoofstuk IV, bl. 108-110.) 

De Vries, J.W. 2006. De bijbel in de Nederlandse taal, bl. 595-604.

Duits 1993. 17 september 1637: De nieuwe bijbelvertaling wordt aangeboden aan de Staten-Generaal – Bijbel en literatuur, bl. 225-230.

Duits & Van Strien (reds) 2001. Een intellectuele activist. Studies over leven en werk van Philips van Marnix van Sint Aldegonde. 

Heinsius 1897. Klank- en buigingsleer van de taal des statenbijbels.

Van Dalen-Oskam & Mooijaart 2000. Bijbels lexicon. Woorden en uitdrukkingen uit de bijbel in het Nederlands van nu.

Van der Sijs 2008. Het boek der boeken nu ook digitaal. Oude bijbelvertalingen sinds kort op internet doorzoekbaar, bl. 156-159.

Van der Sijs & Verhoef 2004. Taal als mensenwerk. Het ontstaan van het ABN. (Hoofstuk 3.)

Van der Wal 1995. De moedertaal centraal. Standaardisatie-aspecten in de Nederland omstreeks 1650.

Van der Wal & Van Bree 2008. Geschiedenis van het Nederlands. 

Verdam 1923. Uit de geschiedenis der Nederlandsche taal. (Hoofstuk XIV.)

Wielenga 2012. Geschiedenis van Nederland. Van de Opstand tot heden.

Zwaan 1939. Uit de geschiedenis der Nederlandse spraakkunst. Grammatische stukken van De Hubert, Ampzing, Statenvertalers en reviseurs, en Hooft.

 

Downs & Jackson 2014 [1921]. A Manual of the Dutch Language. (Hoofstuk 4.)

 

Stehle, R. 2019. Dordrecht toon gifmengsel van godsdiens en politiek. Geplaas 30 Jan. 2019. https://www.netwerk24.com/Stemme/Aktueel/dordrecht-toon-gifmengsel-van-godsdiens-en-politiek-20190124 (Oor die Sinode in Dordrecht – wat onder meer gelei het tot die Statenvertaling)

 

Van de Poppe, C. 2019. Statenvertaling diende niet als basis voor Nederlandse eenheidstaal. Reformatorisch Dagblad, 27 Nov. 2019. https://www.rd.nl/opinie/statenvertaling-diende-niet-als-basis-voor-nederlandse-eenheidstaal-1.1613299 

 

Internetskakels

 

Wikipedia 2013tt. Bijbelvertalingen.

Wikipedia 2013 (20). Statenvertaling.

Wikipedia 2013 (39). Geschiedenis van de christendom.

Wikipedia 2013 (40). Geschiedenis van het Nederlands.

Wikipedia 2013 (92). Filips van Marnix van Sint-Aldegonde.

 

Die Biografisch Portaal van Nederland (BioPort) – http://www.biografischportaal.nl/

DBNL – Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/ – Op hierdie webblad is gedigitaliseerde weergawes van tien Bybels, waaronder die hersiene uitgawe (1657) van die 1637-Bybel:

 

  • de Delftse Bijbel (Delft, 1477) 
  • de Vorstermanbijbel (Antwerpen, 1528/1531) 
  • de Liesveltbijbel (Antwerpen, 1542) 
  • de Leuvense Bijbel (Leuven, 1548) 
  • het Nieuwe Testament van Jan Utenhove (Emden, 1548) 
  • de Biestkensbijbel (Groessen, 1560) 
  • de Deux-Aesbijbel (Emden, 1562) 
  • de eerste druk van de Statenvertaling (Leiden, 1637) 
  • de Lutherse Bijbelvertaling (Amsterdam, 1648) 
  • de gecorrigeerde uitgave van de Statenvertaling (Amsterdam, 1657) – wat bekeng staan as die ‘Corrigeerbijbel’ omdat van die setfoute van die eerset druk hierin reggestel is

 

http://www.literatuurgeschiedenis.nl/ oor “Het boek der boeken – over de bijbel”.

http://www.statenvertaling.net/  Die volledige teks van die Statenvertaling  – vgl. Van der Sijs 2008. Het boek der boeken nu ook digitaal. Oude bijbelvertalingen sinds kort op internet doorzoekbaar, bl. 156-159.

http://www.biblija.net/biblija.cgi?l=nl 

 

    1. Stylsoorte in die geskrewe 17de-eeuse taal

 

      1. Die literêre taal

 

De Vooys 1975. Geschiedenis van de Nederlandse taal. (Hoofstuk IV, bl. 100 en verder) 

Koelmans 1978. Inleiding tot het lezen van zewentiende-eeus Nederlands.

Leemans & Johannes 2013. Worm en donder. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, 1700-1800.

Pleij 2007. Het gevleugelde woord. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, deel II: van 1400 tot 1560.

Rinkel 1989. Over zeventiende-eeuwse participiumconstructies; participiumconstructies bij Hooft, De Laet en De Vries.

 

      1. Die plat volkstaal in die klugte

 

      1. Die briefstyl

 

      1. Die taalgebruik in die reisjoernale

 

      1. Die styl van populêre geskrifte

 

Baschwitz 1949. De krant door alle tijden. 

Buijnsters 1968. Hendrik Doedijns en zijn Haegse Mercurius, bl. 396-405.

Couvée 1951. Van couranten en courantiers uit de 17e en 18e eeuw. 

De Vooys 1975. Geschiedenis van de Nederlandse taal. (Hoofstuk IV, bl. 92 en verder.) 

 

    1. Kenmerke en variëteite van Nieu-Nederlands
      1. Veranderings in die uitspraak van vokale

  • Verlies van funksielose slot-e

 

      1. Bepaalde lidwoorde

 

      1. Nominale klassesisteem

  • Jij in plaas van du

 

3.8.6 Defleksie

 

Bloemhoff & Streekstra 2015. Basisboek Historische Taalkunde van het Nederlands. (Hoofstuk 5.) 

Geerts 1966. Genus en geslacht in de Gouden Eeuw.

Geerts 1970. Herkomst en groei van het Nederlands.

Hellinga 1938. De opbouw van de algemeen beschaafde uitspraak van het Nederlands. 

Hermkens 1973. Inleiding tot het Zeventiende-eeuws. 

Koelmans 1978. Inleiding tot het lezen van zewentiende-eeus Nederlands.

Lecoutere & Grootaers 1948. Inleiding tot de Taalkunde en tot de Geschiedenis van het Nederlands.

Ruijsendaal 1991. Letterkonst. Het klassieke grammaticamodel en de oudste Nederlandse grammatica’s. (Hoofstukke VI en VII.)

Van Bree 2014b. Leerboek voor de Historische Grammatica van het Nederlands: Deel 1 – Gotische grammatica. Inleiding. Klankleer. (Hoofstuk 15.)

Van Haeringen 1962. Gramarie.

Van Helten 1881. Vondel’s taal: een proeve van onderzoek naar de grammatica van het Nederlandsch der zeventiende eeuw.

Van Loey 1968. Inleiding tot de historische klankleer van het Nederlands.

Verdam 1923. Uit de Geschiedenis der Nederlandsche Taal.

Verdenius 1946a. Studies over zeventiende eeuws: verspreide opstellen en aantekeningen

Verdenius 1946b. In de Nederlandse taaltuin: wandelingen en waarnemingen. 

Weijnen 1960. Bloemlezing van zestiende-eeuwse taal. 

Weijnen 1966. Structurele factoren in de historische grammatica van het Nederlands. 

Weijnen 1968. Zeventiende-eeuwse taal. 

Weijnen 1971. De oorzaken in de taalgeschiedenis. 

Weijnen1974. Het algemeen beschaafd Nederlands historisch beschouw.

Wielenga 2012. Geschiedenis van Nederland. Van de Opstand tot heden.

Zwaan 1939. Uit de geschiedenis der Nederlandse spraakkunst.

 

Donaldson 1983. Dutch. A linguistic history of Holland and Belgium. (Hoofstukke 17 en 18.) 

 

Internetskakel

 

Wikipedia 2013fff. Declinatie (taalkunde).

 

    1. Die woordeskat van die 17de eeu
      1. Nuutskeppings

 

Wikipedia 2013 (90). Simon Stevin. 

Wikipedia 2013 (91). Hugo de Groot (rechtsgeleerde).

 

  • Sien ook weer Afdeling 3.5 (Hoofstuk 9) oor “Die puriste”.

 

      1. Die invloed van die suidelike Nederland: leksikale variasie

 

      1. Die oorname en aanpassing van Duitse woorde

 

      1. Woorde a.g.v. reise

 

      1. Die taal van die amptenare

 

Kok, B. 1957. Die spore van Latyn en Grieks in die Afrikaanse woordeskat, bl. 13-17.

Van der Sijs & Willemyns 2009. Het verhaal van het Nederlands. Een geschiedenis van twaalf eeuwen. (Hoofstuk 4.)  

  • Etimologiewoordeboeke oor die herkoms van Nederlandse woorde en uitdrukkings

 

Van der Sijs (red.) 2013. Van Dale Groot etymologisch woordenboek. 

Van der Sijs & Van Veen 1997. Etymologisch woordenboek. 

Van der Sijs & Engelsman 2000. Nota bene: De invloed van het Latyn en Grieks op het Nederlands.

Van der Toorn-Schutte 2003. Verhaal halen. Een zoektocht naar de oorsprong van Nederlandse uitdrukkingen. 

 

http://www.etymologiebank.nl/werken – hierdie webblad is aangepak ná die voltooi van die Etymologisch Woordenboek van het Nederlands (EWN) in 2009.

Van der Sijs, N. 2109. Afrikaans op de etymologiebank. Geplaas 30 April 2019. https://voertaal.nu/afrikaans-op-de-etymologiebank/

 

    1.     En hiervandaan?

 

De Schutter 1994. Dutch, bl. 439-449.

Geerts 1978. Taal of taaltje? Een bloemlezing taalpolitieke beschouwingen over het Nederlands.

Verdam 1923. Uit de geschiedenis der Nederlandsche taal. (Hoofstuk XIV.)

 

Internetskakels

 

Wikipedia 2013e. Nederlands.

Wikipedia 2013vv. Nederlands

Wikipedia 2013 (40). Geschiedenis van het Nederlands.

 

  • Vir inligting oor die 18de-eeuse Nederlandse taal van gewone Nederlanders (aan die hand van hulle persoonlike korrespondensie) vgl. Simons 2013. 
  • Oor die 18de en 19de eeu, vgl. Donaldson 1983 (Hoofstukke 13-15).

 

  1. Waarom kennis van die Nederlandse taalgeskiedenis nodig is vir die studie van die ontwikkelingsgeskiedenis van Afrikaans

 

Conradie, C.J. 1986. Taalgeskiedenis. (Hoofstukke 2 en 8.)

De Villiers, M. 1978. Nederlands en Afrikaans. 

Du Preez 2006b. Wat neuk ons so met die Hollanders? 

 

Emmer & Gommans 2012. Rijk aan de rand van de wereld. Die geschiedenis van Nederland overzee 1600-1800.

Gaastra 2002. De geschiedenis van de VOC. 

 

  1. Samevatting

 

  1. Van Europa na Afrika