Inleiding: die interne taalgeskiedenis

Aanvullende bronne oor die interne taalgeskiedenis

Conradie, C.J. 1986. Taalgeskiedenis. (Hoofstukke 2, 3, 8-10.)

Conradie, C.J. 2014. Taalverandering in Afrikaans, bl. 61-90.

Grebe 2012. Op die keper beskou. Oor die ontstaan van Afrikaans. (Hoofstuk 1, bl. 13-66.)

Nienaber, G.S. 1949. Oor Afrikaans, 1.

Nienaber, G.S. 1953a. Oor Afrikaans, 2.

Nienaber, P.J. (red.) 1965. Taalkundige opstelle.

Raidt 1975b. Die ontstaan en ontwikkeling van Afrikaans, bl. 26.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstukke 9 en 10.)

Raidt 1994. Historiese taalkunde. Studies oor die geskiedenis van Afrikaans.

Scholtz, J. du P. 1950a. Oor die herkoms van Afrikaans.

Scholtz, J. du P. 1972. Afrikaans-Hollands in die agtiende eeu.

Van der Merwe, H.J.J.M. 1968c. Die ontstaan van Afrikaans, bl. 15-66.

Deumert 2004a. Language standardization and language change: the dynamics of Cape Dutch.

Scholtz, J. du P. 1970b. Internal history of Afrikaans, bl. 80-113.

Teorieë oor die ontstaan van Afrikaans

“Die hele bloei van die Afrikaanse taalwetenskap is te danke aan die poging om die ontstaan van Afrikaans te verklaar. Die vraag wat eintlik beantwoord moet word, is: in watter omstandighede het Hollands, of die halfgevormde algemene Nederlandse omgangstaal van die 17de eeu, aan die Kaap Afrikaans geword? … Ek wil volstaan met daarop te wys dat daar destyds aan die Kaap, ŉ halfwegstasie na Batavia, ŉ verwarring van tale en dialekte geheers het. Sprekers van Nederlandse, Nederduitse, ander Europese, Oosterse en Suid-Afrikaanse inboorlingtale en dialekte aan die Kapa aanwesig was.” (Coetzee, A.J. 1948. Standaard–Afrikaans, bl. 10)

Bronne oor die verskeidenheid teorieë oor die ontstaan van Afrikaans

Coetzee, A.J. (Abel) 1950. Watter taal het ons leiers gepraat?, bl. 6-7.

De Villiers, M. 1978. Nederlands en Afrikaans. (Hoofstuk 3, bl. 100-102.)

Fourie, H. 2006. Afrikaans eintlik ŉ ‘gemorstaal’, bl. 8.

Grebe 1997. Die historiografie van Afrikaans in heroënskou. (Hoofstuk 3.)

Nienaber, G.S. 1949. Oor Afrikaans, 1.

Ponelis 1996. Variëteite van Nederlands in die agtiende eeu aan die Kaap, bl. 86-111.

Raidt 1975b. Die ontstaan en ontwikkeling van Afrikaans, bl. 26.

Raidt 1994b [1975a]. Nuwe aktualiteit van ŉ ou polemiek, bl. 33-52.

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Afdeling II, Hoofstuk 1, bl. 29-34.)

Van Rensburg, C. 2015b. Oor die eerste 50 jaar se maak aan Standaardafrikaans, bl. 319-342.

Buccini 1996. New Netherland Dutch, Cape Dutch, Afrikaans, bl. 35-51.

Du Plessis, H. 2015. Afrikaans, gekry of gemaak? Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans, 23: 71-89.

Holm, John 2014. Languages in contact – the partial restructuring of vernaculars. CUP.

Bronne waarin en aan die aan hand waarvan die teorieë ontwikkel is

Bakker, S.R. 2000. My nu sae ferjet jou. Derk Christiaan Hesseling en zijn theorieën over het Afrikaans en het Negerhollands.

Bosman, D.B. 1916. Afrikaans en Maleis-Portugees.

Bosman, D.B. 1923. Oor die ontstaan van Afrikaans.

Bosman, D.B. 1924a. Die Ontstaan van Afrikaans, bl. 12-13.

Bosman, D.B. 1924b. Die Ontstaan van Afrikaans (vervolg en slot), bl. 12-13, 15.

Bosman, D.B. 1928a. Die huidige stand van die ondersoek na die ontstaan van Afrikaans II, bl. 131-147.

Bosman, D.B. 1928b. Oor die ontstaan van Afrikaans.

Conradie, C.J. 1986. Taalgeskiedenis. (Hoofstuk 8.)

Conradie, C.J. 2014. Taalverandering in Afrikaans, bl. 61-90.

Davids, A. 1994b. Afrikaans – die produk van akkulturasie. In Olivier, G. & Coetzee, A. (reds.) 1994: 110-119.

Den Besten 2005. Kloeke en het Afrikaans, bl. 211-238.

De Ruyter & Kotzé 2002. Oor Austro-Nederlands en die oorsprong van Afrikaans, bl. 139-160.

Ester 2016a. Dialectgeograaf G.G. Kloek bezoekt Zuid-Afrika, bl. 162-163.

Franken, J.L.M. 1927. Mededelinge en Opienies oor Afrikaans in die neëntiende eeu, bl. 41, 43, 57.

Franken, J.L.M. 1953. Taalhistoriese bydraes.

Kloeke, G.G. 1950. Herkomst en groei van het Afrikaans. (Vgl. J. du P. Scholtz se reaksie hierop: 1950b, 1950c, 1950d, 1950e.)

Kotzé, E.F. 2001. ŉ Perspektief op diachroniese prosesse in Afrikaans, bl. 103-110.

Kruisinga, E. 1906. De oorsprong van het Afrikaans, bl. 417-439. (’n Belangrike vroeë artikel oor Afrikaans se herkoms vanuit ŉ Nederlandse perspektief.)

Louw, S.A. 1941. Taalgeografie. Inleidende gedagtes oor dialekstudie.

Louw, S.A. 1948. Dialekvermenging en taalontwikkeling. Proewe van Afrikaanse taalgeografie.

Louw, S.A. 1959. Die Afrikaanse taalatlas.

Louw, S.A. 1976. Taalgeografie en die studie van Afrikaans, bl. 53-63.

Nienaber, G.S. 1950a. Taalkundige belangstelling in Afrikaans tot 1900. (Veral Hoofstuk 10.)

Nienaber, G.S. 1953a. Oor Afrikaans, 2.

Ponelis 1988a. Afrikaans en taalversteuring, bl. 119-149.

Ponelis 1989a. Die aard en die bestudering van die Afrikaanse taal, bl. 9-37.

Ponelis 1990. Historiese klankleer van Afrikaans.

Ponelis 1994. Die ontstaan van Afrikaans, bl. 218-230.

Ponelis 1996. ‘n Venster op die Afrikaanse Historiese Taalkunde. ‘n Beskouing van Edith H. Raidt se “Historiese Taalkunde. Studies oor die geskiedenis van Afrikaans.”, bl. 69-103.

Ponelis 1998. Standaardafrikaans en die Afrikaanse taalfamilie.

Ponelis 1999a. Hesseling: ŉ eeu later, bl. 1-13.

Ponelis 1999b. Tale-verskeidenheid aan Kaap het invloed op ontstaan van Afrikaans gehad.

Ponelis 2005. Die oorspronge van Afrikaans.

Postma, W. 1912. Die Afrikaanse taal. Die ontstaan daarvan, bl. 623-627. (ŉ Uiters belangrike vroeë oorsig oor sienings rakende die ontstaan van Afrikaans.)

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede.(Hoofstuk 9, bl. 232-236.)

Raidt 1994b [1975a]. Nuwe aktualiteit van ŉ ou polemiek, bl. 33-52.

Scholtz, J. du P. 1950a. Oor die herkoms van Afrikaans.

Scholtz, J. du P. 1950b. “Herkomst en groei van het Afrikaans.” Belangrike werk van Nederlandse geleerde, bl. 33-35.

Scholtz, J. du P. 1950c. “Herkomst en groei van het Afrikaans, II”.

Scholtz, J. du P. 1950d. “Herkomst en groei van het Afrikaans, III”, bl. 60-62.

Scholtz, J. du P. 1950e. “Herkomst en groei van het Afrikaans, IV”, bl. 60-61.

Scholtz, J. du P. 1963, 1981b. Taalhistoriese opstelle: Voorstudies tot ’n geskiedenis van Afrikaans.

Scholtz, J. du P. 1965b. Afrikaans uit die Vroeë Tyd. Studies oor die Afrikaanse taal en literêre volkskultuur van voor 1875.

Scholtz, J. du P. 1972. Afrikaans-Hollands in die agtiende eeu.

Scholtz, J. du P. 1981b. Inleidende hoofstuk tot ŉ beplande Geskiedenis van Afrikaans, bl. 28-41.

Van der Merwe, H.J.J.M. 1966-67. Afrikaans ŉ basterkind van Hollands-Kreools-Portugese fornifikasie aan die Kaap?!, bl. 377-394.

Van Jaarsveld, G.J. e.a. 2001. Die intertaalteorie en taalverskeidenheid, bl. 148-165.

Van Oordt, L.C. 1947-1956. Die Kaapse taalargief. (Dele I – X.)

Van Rensburg, M.C.J. 1980. Fasette van die studie van niestandaard-Afrikaans, bl. 71-98.

Van Rensburg, M.C.J. 1983b. Nie-standaardvorme, variasiepatrone en Afrikaans uit die vorige eeu, bl. 134-161.

Van Rensburg, M.C.J. 1989a. Soorte Afrikaans, bl. 436-467.

Van Rensburg, M.C.J. 1990. Taalvariëteite en die wording van Afrikaans in Afrika.

Van Rensburg, M.C.J. 1992a. Op soek na Afrikaans – oor ontbrekende perspektiewe in die Afrikaanse geskiedskrywing, bl. 307-329.

Van Rensburg, M.C.J. 1994. Die ontstaan van Afrikaans in ’n intertaal konteks, bl. 166-179.

Van Rensburg, M.C.J. 1995. Oor Afrikaans se kreoolse status, bl. 116-131.

Van Rensburg, M.C.J. 1996. Is Koi-invloed op Afrikaans werklik Koi-invloed?, bl. 128-145.

Van Rensburg, C. (M.C.J.) 2012. So kry ons Afrikaans.

Van Rensburg, C. (M.C.J.) 2013a. ŉ Perspektief op ŉ periode van kontak tussen Khoi en Afrikaans, bl. 1-11.

Van Rensburg e.a. 1997. Afrikaans in Afrika.

Von Wielligh 1917. Die laaste snikke van Maleis-Portugees aan die Kaap, bl. 131-132.

Den Besten 2005. Kloeke en het Afrikaans, bl. 211-238.

Den Besten 2009. Desiderata voor de historische taalkunde van het Afrikaans, bl. 234-252.

De Vooys 1975. Geschiedenis van de Nederlandse Taal. (Hoofstuk XI’ bl. 218-224.)

Hesseling 1899. Het Afrikaansch: Bijdrage tot de Geschiedenis der Nederlandse taal in Zuid-Afrika.

Hesseling 1897a [1984]. Het Hollandsch in Zuid-Afrika.

Hesseling 1900. Over de taal en letterkunde van Zuid-Afrika, bl. 215-251.

Hesseling 1906. Is het Afrikaans de zuivere ontwikkeling van een Nederlands dialekt?, bl. 477-490.

Hesseling 1912. Is het Afrikaans een beschaafde Taal?, bl. 3-4.

Hesseling 1914. Nieuwe geschriften over het Afrikaans, bl. bl.501-506.

Hesseling 1916. Een Afrikaanse dissertatie, bl. 166-170. (Oor D.B. Bosman se proefskrif.)

Hesseling 1922. Het Nederlands aan de Kaap tijdens Van Riebeeck, bl. 237-245.

Hesseling 1923. Het Afrikaans.

Louw, A. 2000. Duitse toewyding toegespits op Afrikaans, bl. 14-15.

Noordegraaf 2004d. Van Kaapsch–Hollandsch naar Afrikaans: visies op verandering, bl. 169-184.

Noordegraaf 2014. D.C. Hesseling (1859-1941) over taal en taalverandering.

Noordegraaf 2017. Van classicist tot creolist. D.C. Hesseling en de West. Nieuw Letterkundig Magazijn, Mei 2017, bl. 25-29.

Van Oordt, J.F. 1916. Afrikaans en Maleis-Portugees. Het proefschrift van dr. D.B. Bosman, bl. 142-148.

Baptista 2015. Continuum and variation in Creoles: Out of many voices, one language, bl. 225-264.

Davids 1987. The role of Afrikaans in the history of the Cape Muslim community, bl. 37-59.

Davids 1989. Muslim contribution to Afrikaans.

Davids 1990. Words the Cape slaves made: a socio-historical-linguistic study, bl. 1-24.

Davids 1991. The Afrikaans of the Cape Muslims from 1815 to 1915: a sociolinguistic study.

Davids 1994a. The contribution of the slaves to the genesis of Afrikaans, bl. 39-53.

Davids 2011. The Afrikaans of the Cape Muslims from 1815 to 1915.

Den Besten 1989. From Khoekhoe Foreignertalk via Hottentot Dutch to Afrikaans: the creation of a noval grammar, bl. 207-249.

Den Besten 2004. Where the Historian and the Creolist Meet: the Linguistic Analysis of ‘Quotations’ and Other Data in the Cape Archives and in Old Travelogues, bl 81-111.

Den Besten 2012. Double negation and the genesis of Afrikaans. bl. 221-256.

Deumert 1999. Variation and Standardisation: the case of Afrikaans (1880-1922). (Ph.D.)

Deumert 2002. Standardization and social networks: The emergence and diffusion of standard Afrikaans, bl. 1-25.

Deumert 2004a. Language standardization and language change: the dynamics of Cape Dutch.

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstukke 4-17.)

Raidt 1977. Afrikaans and “Malayo-Portuguese”. Light and shadow, bl. 71-78.

Roberge 1993. From ‘Verbasterde Hollans’ to ‘Dochtertaal van het Nederlands’ to ‘Afrikataal’. Afrikaner Linguistics Mythology in Flux, bl. 233-245.

Roberge 1994a. The formation of Afrikaans.

Roberge 1994b. On detecting a prior linguistic continuum in Cape Dutch, bl. 153-165.

Roberge 1995. The formation of Afrikaans, bl. 68-87.

Roberge 1999. On reconstructing variation in Cape Dutch (1710-1840), bl. 85-114.

Roberge 2002a. Afrikaans: considering origins, bl. 79-103.

Roberge 2002b. Convergence and the Formation of Afrikaans, bl. 57-93.

Roberge 2003. Afrikaans, bl. 15-40.

Roberge 2006a. The development of creolistics and the study of pidgin languages: An overview, bl. 2398-2413.

Roberge 2006b. On reconstructing a linguistic continuum in Cape Dutch (1740-1840), bl. 179-200.

Roberge 2009. Afrikaans and creolization, bl. 209-233.

Roberge 2012. Afrikaans. Might it be a little more ‘South Africa’?, bl. 389-398.

Scholtz, J. du P. 1970b. Internal history of Afrikaans, bl. 80-113.

Smith, J.J. 1952. Theories about the origin of Afrikaans.

Van der Wouden (ed.) 2012. Roots of Afrikaans. Selected writings of Hans den Besten.

Du Plessis, H. 2015. Afrikaans, gekry of gemaak? Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans, 23: 71-89.

Bakker, S.R. 2000. “My nu sae ferjet jou: Derk Christiaan Hesseling en zijn theorieën over het Afrikaans en het Negerhollands”. MA-tesis, Leiden: Universiteit Leiden.

The Afrikaans language: https://www.youtube.com/watch?time_continue=383&v=uI49IqDCgg8

Afrikaans en die kreoliseringsdebat

3.1 Die terme kreools en pidgin

“Pidgins are viewed positively, negatively or with indifference. Some view them as languages that have helped to bridge the communication gap between them and others. Others view them as inferior languages and believe that those who use them are also inferior. The elites pretend not to have anything to do with them.” (Edionhon, J.E. 2018. Why West Africa’s pidgins deserve full recognition as official languages. Geplaas 23 Aug. 2018. https://theconversation.com/why-west-africas-pidgins-deserve-full-recognition-as-official-languages-101844)

Du Plessis, H. 1994a. Taalkontakvariasie, bl. 120-129.

Ponelis 1989a. Die aard en die bestudering van die Afrikaanse taal, bl. 21-25.

Van Rensburg, M.C.J. 1985. Taalverandering.

Comrie e.a. 1998. De grote taalatlas: oorsprong en ontwikkeling van taal en schrift in de gehele wêreld. (Deel 2, bl. 144-161.)

Van Rossem & Van der Voort 1996. Die Kreol Taal.

Arends e.a. (eds.) 1995. Pidgins and creoles: an introduction.

Baptista 2015. Continuum and variation in Creoles: Out of many voices, one language, bl. 225-264.

Bhatt & Veenstra (eds.) 2013. Creole languages and linguistic typology.

Esch & Jones (eds.) 2002. Language Change: The interplay of internal, external and extra-linguistic factors.

Faraclas (ed.) 2012. Agency in the Emergence of Creole Languages. The role of women, renegades, and people of African and indigenous descent in the emergence of the colonial era creoles.

Hancock 1979. On the origins of the term pidgin. bl. 81-88,

Hancock (ed.) 1979. Readings in Creole Studies.

Hinskens & Taeldeman (eds.) 2013. Language and Space. An International Handbook of Linguistic Variation, Vol. 3: Dutch. (ŉ Bron wat die impak van variasie op die Nederlandse taal en die afleidings daarvan, beskryf.)

Holm 1988. Pidgins and creoles. Theory and structure. (Vol. I.)

Holm 1989. Pidgins and creoles. (Vol. II.)

Janson, T. 2012. The History of Languages. An introduction. (Hoofstuk 13, bl. 195-196 – Oor “Afrikaans: dialect oor Creole language”.)

Kouwenberg & Victor (eds.). 2008. The Handbook of Pidgin and Creole Studies.

Lefebvre 2004. Issues in the Study of Pidgin and Creole Languages.

Lyovin e.a. 2016. Introduction to the Languages of the World.

McWhorter 2003. The power of Babel. (Hoofstuk 4.)

Mesthrie 2000. Language contact 2: Pidgins, creoles and ‘New Englishes’, bl. 279-303.

Michaelis, S.M. e.a. (eds.) 2013. The survey of pidgin and creole languages. Vol. I.

Muysken (ed.) 1978. Amsterdam Creole Studies II.

Muysken (ed.), 1981. Generative studies on creole languages.

Muysken & Law 2001. Creole studies. A theoretical linguist’s field guide, bl. 47-57.

Muysken & Smith (eds.) 1986a. Creole Studies II, bl. 5-56.

Muysken & Smith (eds.) 1986b. Substrata versus universals in creole languages. Papers from the Amsterdam Creole Workshop, April 1985.

Siegel, J. 2008. The Emergence of Pidgin and Creole Languages.

Singh 2000. Pidgin and Creoles: An Introduction.

Stewart, C. (ed.) 2007. Creolization: History, Ethnography, Theory.

Villapillai 2015. Pidgins, Creoles and Mixed Languages. An Introduction.

Wardhaugh 2006. An introduction to sociolinguistics. (Hoofstuk 8.)

Bakker, P.; A. Daval-Markussen, M. Parkvall & I. Plag 2011. Creoles are typologically distinct from non-creoles. Journal of Pidgin and Creole Languages, 26:5-42.

Bakker, P.; F. Borchsenius, C. Levisen & E. Sippola (eds.) 2017. Creole Studies – Phylogenetic Approaches. Amsterdam: John Benjamins.

Blasi, D.E.; S.M. Michaelis & M. Haspelmath 2017. Grammars are robustly transmitted even during the emergence of creole languages. Nature Human Behaviour 2017. https://www.nature.com/articles/s41562-017-0192-4

Hock, H.H. & B.D. Joseph 2019. Language History, Language Change, and Language Relationship. An Introduction to Historical and Comparative Linguistics. Berlyn: De Gruyter Mouton. (Hoofstuk 14.)

Knörr, J. & W.T. Filho (eds. ) 2018. Creolization and Pidginization in Contexts of Postcolonial Diversity. Language, Culture, Identity, Leiden: Brill.

McWhorter, J. H. 2001. The world’s simplest grammars are creole grammars. Linguistic Typology, 5: 125-166.

McWhorter, J.H. 2018. The Creole Debate. Cambridge: Cambridge University Press.

Michaelis, S.M.; P.Maurer, M. Haspelmath & M. Huber 2013. The Atlas of Pidgin and Creole Language Structures. Oxford: Oxford University Press.

Operstein, N. 2018. Lingua Franca between pidginization and koineization. Journal of Pidgin and Creole Languages, 33(2): 307-361.

Bakker, S.R. 2000. “My nu sae ferjet jou: Derk Christiaan Hesseling en zijn theorieën over het Afrikaans en het Negerhollands”. MA-tesis, Leiden: Universiteit Leiden.

Van Oostendorp, M. 2017. Zijn creooltalen wel zo bijzonder? Geplaas 7 Sept. 2017. http://www.neerlandistiek.nl/2017/09/zijn-creooltalen-wel-zo-bijzonder/

The Afrikaans language: https://www.youtube.com/watch?time_continue=383&v=uI49IqDCgg8

Internetskakels

Romberg 2002. Revisiting Creolization.

Wikipedia 2014 (116). Creolization.

1. Afrikaans en kreolisering

Janson, T. 2012. The History of Languages. An introduction. (Hoofstuk 13, bl. 195-196 – Oor “Afrikaans: dialect oor Creole language”.)

Coetzee, A.E. 2000. “Nederlands se Afrikaanse Kreoolkinders”.

Kotzé, E.F. 1994. Afsonderlik ontwikkel deur verbastering? Afrikaans en Middelnederduits in die kreoolse konteks, bl. 130-138.

Kotzé, E.F. 2001. ŉ Perspektief op diachroniese prosesse in Afrikaans, bl. 103-110

Landman 2012a. Afrikaans alles behalwe ŉ kreoolse taal, bl.10.

Landman 2012b. Juis dít sluit kreolisering uit, bl. 13.

Lubbe 1974. Valkhoff en die ontstaan van Afrikaans veral n.a.v. sy New Light on Afrikaans and ‘Malayo-Portuguese’, bl. 89-99.

Nienaber, G.S. 1994d. Pa-hulle is kreools, bl. 14-67.

Raidt 1975a [1994b]. Nuwe aktualiteit van ŉ ou polemiek. (Raidt 1994: 33-52.)

Spies, L. 2015. Behoud van Nederlands was nie haalbaar in SA nie, maar band is nog nie deurgesny, bl. 8-9.

Valkhoff 1967. Afrikaans, Portugees en Kreools – repliek aan H.J.J.M. van der Merwe.

Van der Merwe, H.J.J.M. 1966-67. Afrikaans ŉ basterkind van Hollands-Kreools-Portugese fornifikasie aan die Kaap?!, bl. 377-394.

Van Eeden 1998. Afrikaans hoort by Nederlands. Ons Afrikaanse taalverdriet.

Van Eeden 2015a. Het Afrikaans bo Nederlands vir ons enige voordeel gebring? Nee, bl. 4-5.

Van Eeden 2015b. Nederlands wás taal van Afrikaners, bl. 11.

Van Rensburg, M.C.J. 1996. Is Koi-invloed op Afrikaans werklik Koi-invloed?, bl. 128-145.

De Groot 1968. Inleiding tot de Algemene Taalwetenschap. (Hoofstuk VIII.)

Hesseling 1922. Het Nederlands aan de Kaap tijdens Van Riebeeck, bl. 237-245.

Pauwels 1965b. Het Afrikaans, dochtertaal van het Nederlands, 51-70.

Den Besten 1988. Universal-Grammatik und/oder Zweitsprachenerwerb: Der Fall Afrikaans.

Den Besten 1997. Kreol-Portugiesisch in Süd-Afrika: Malaio- oder Indo-Portugiesisch?, bl. 317-351.

Adone 2015. The Acquisition of Creole Languages. (Oor hoe kreooltale verwerf word as moedertale.)

Bickerton 1981. Roots of Language.

Buchstaller e.a. (eds.) 2014. Pidgins and Creoles beyond Africa-Europe Encounters.

Holm 1988. Pidgins and creoles. Theory and structure. (Vol. I.)

Holm 1989. Pidgins and creoles. (Vol. II.)

Kotzé, E.F. 1989. How creoloid can you be? Aspects of Malay Afrikaans, bl. 251-256.

Kotzé, E.F. 2001. Adjectival inflection in Afrikaans diachronics: An argument against the validity of creolization checklists, bl. 381-391.

Kotzé, E.F. 2016. The historical dynamics of Kaaps – then and now. Multilingual Margins 2016, 3(2): 40-52.

Luraghi 2010. Causes of language change.

Luraghi & Bubenik (eds.) 2010. The Continuum Companion to Historical Linguistics.

Luraghi & Luraghi (eds.) 2013. The Bloomsbury Companion to Historical Linguistics.

McMahon 1994. Understanding language change. (Hoofstuk 10.)

McWhorter 2003. The power of Babel. (Hoofstuk 4, bl. 159-164.)

McWhorter 2005. Defining creole.

McWhorter, J.H. 2018. The Creole Debate. Cambridge: Cambridge University Press.

Poole 1999. An Introduction to Linguistics. (Hoofstuk 10.)

Raidt 1977. Afrikaans and “Malayo-Portuguese”. Light and shadow, bl. 71-78.

Romaine 1993. Pidgin and creole languages.

Roberge 1990. The ideological profile of Afrikaans historical linguistics, bl. 131-149.

Roberge 1994a. The formation of Afrikaans.

Roberge 2003. Afrikaans, bl. 15-40.

Roberge 2006a. The development of creolistics and the study of pidgin languages: An overview, bl. 2398-2413.

Roberge 2009. Afrikaans and creolization, bl. 209-233.

Tankersley 1984. The problem of the origin of Afrikaans: A critical survey. (M.A.)

Thomason & Kaufmann 1988. Language Contact, Creolization and Genetic Linguistics.

Trudgill 1983. On dialects. Social and Geographical Perspectives.

Van der Waal 2012. Purity and Creolization in Post-Apartheid Afrikaans Culture and Identity, bl. 446-463.

Stell, G. 2017. Social mobility as a factor in restructuring: Black Cape Dutch in perspective. Journal of Pidgin and Creole Languages, 32(1): 104-137.

Skema: Hans den Besten se konvergensiemodel (Bron: Den Besten, Hans. 1989. From Khoekhoe Foreignertalk via Hottentot Dutch to Afrikaans: The Creation of a Novel Grammar. In Pütz, Martin & René Dirven, Wheels within Wheels (Papers of the Duisburg Symposium on Pidgin and Creole Languages). Frankfurt a.M.: Peter Lang, bl. 226; Kotzé, E.F. 2016. The historical dynamics of Kaaps – then and now. Multilingual Margins 2016, 3(2): 47.)

Afrikaans en taalverandering

De Villiers, M. 1978. Nederlands en Afrikaans. (Hoofstuk 3.)

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9.)

Raidt 1978b [1994c]. Enkele aspekte van taalverandering (Raidt 1994: 16-32).

Kirsten, J. 2016. Grammatikale verandering in Afrikaans van 1911-2016. Ongepubliseerde Ph.D.-proefskrif. Vanderbijlpark: Noordwes-Universiteit: Vaaldriehoekkampus.

4.1 Afrikaans word taal

1. Wat is taalverandering?

“Taal verandert dus. Maar, zo blijkt uit onderzoek, niet in gelijk tempo. En niet alle onderdelen van een taal veranderen: de woordenschat is het meest veranderlijk, terwijl sommige grammaticale verschijnselen eeuwenlang constant blijven. Historisch taalkundigen onderzoeken nu welke wetmatigheden en patronen hieraan ten grondslag liggen, en welke interne en externe factoren invloed hebben op taalverandering. Inmiddels is duidelijk dat taalcontact en meertaligheid een belangrijke rol spelen: als er veel contact is met mensen die een andere taal of een ander dialect als moedertaal hebben, dan kan dat, naast het overnemen van leenwoorden, ook leiden tot structurele veranderingen in de woordvorming of grammatica.” (N. van der Sijs 2019 – https://www.neerlandistiek.nl/2019/02/waarom-historische-taalkunde/)

Grebe 1997. Die historiografie van Afrikaans in heroënskou. (Hoofstuk 2.)

Raidt 1984 [1994d]. Vrouetaal en taalverandering. (Raidt 1994: 175-216.)

Raidt 1997. Interferences, shift and loss of Dutch in South Africa, bl. 215-236.

Roux, S.P. 2001. ŉ Kritiese bespreking van taalverandering met verwysing na Afrikaans en sy variëteite.

Van Rensburg, M.C.J. 1985. Taalverandering.

Verhoef, M.M. Die internet as dinamiese taalomgewing: taalveranderingsverskynsels in Internetafrikaans, bl. 9-26. (Oor die uitwerking wat die internet kan hê op die sneller deurvoer van taalverandering in die Afrikaans die 21ste eeu.)

Daalder e.a. (reds.) 2004. Taal in verandering.

Koefoed & Van Marle 1978. Aspecten van taalveranderingen.

Noordegraaf 2004d. Van Kaapsch–Hollandsch naar Afrikaans: visies op verandering, bl. 169-184.

Pollmann 1982. Woorden, klanken, zinnen, talen, bl. 164-190.

Van der Horst, J.M. 2010. Met het oog op morgen: opstellen over taal, taalverandering en standaardtaal.

Van der Horst, J.M. 2013a. Op drift. Langetermijnontwikkelingen in taal, bl. 162-164.

Van der Horst, J.M. 2016. Staandend schommelen. Hoe begint taalverandering?, bl. 16-18.

Aitchison 2012a (4th ed.). Language change. Progress or decay?

Akmajian e.a. 2010. Linguistics: An Introduction to Language and Communication. (Hoofstuk 8.)

Baldi (ed.) 1991. Patterns of Change. Change of Patterns. Linguistic Change and Reconstruction Methodology.

Beard 2004. Language Change.

Bergmann e.a. (eds.) 2010. Language Files: Materials for an Introduction to Language and Linguistics. (Hoofstuk 13.)

Blake 2008. All about language. (Hoofstuk 12.)

Bybee 2015. Language Change.

Campbell, L. 2013. Historical Linguistics. An Introduction. (Hoofstukke 1, 2, 4, 7, 9-11.)

Croft 2000. Explaining Language Change.

Crowley & Bowen 2010. An Introduction to Historical Linguistics. (Hoofstukke oor taalverandering asook taalkontak.)

Deumert 2004a. Language standardization and language change: the dynamics of Cape Dutch.

Deumert & Mesthrie 2000. Language variation and change, bl. 114-147.

Durie & Ross 1996. The Comparative Method Reviewed: Regularity and Irregularity in Language Change.

Fromkin & Rodman 1974. An Introduction to Language. (Hoofstuk 8.)

Heine & Kuteva 2005. Language Contact and Grammatical Change.

Hickey (ed.) 2010b. Motives for Language Change.

Hock & Joseph 2009. Language History, Language Change, and Language Relationship: An Introduction to Historical and Comparative Linguistics.

Hock, H.H. & B.D. Joseph 2019. Language History, Language Change, and Language Relationship. An Introduction to Historical and Comparative Linguistics. Berlyn: De Gruyter Mouton. (Hoofstukke 4-7.)

Holmes 2001. An introduction to sociolinguistics. (Hoofstuk 9.)

Jahr 1999. Language change. Advances in historical sociolinguistics.

Janson, T. 2012. The History of Languages. An introduction. (Hoofstuk 13, bl. 195-196.)

Jeffers & Lehiste 1979. Principles and Methods of Historical Linguistics. (Hoofstuk 9.)

Jespersen 1922. Language. Its nature, development and origin. (Hoofstukke XVII en XVIII.)

Jones & Singh 2005. Exploring Language Change.

Joseph, B.D. & R.D. Janda (eds). 2003. The Handbook of Historical Linguistics.

Kell 1994. On Language Change. The Invisible Hand in Language.

Lass 1997. Historical Linguistics and Language Change.

Lightfoot 1991. How to Set Parameters: Arguments from Language Change.

Luraghi 2010. Causes of language change. In Luraghi, S. & V. Bubenik (eds.) 2010.

Matras & Bakker (eds.) 2013. Contact Languages. A Comprehensive Guide.

McMahon 1994. Understanding language change. (Hoofstukke 1-7.)

McWhorter 2003. The power of Babel. (Hoofstuk 6.)

Michael 2015. Social dimensions of language change, bl. 484-502.

Milroy 1997. Internal vs. external motivations for linguistic change.

Mufwene, S.S. 2008. Language Evolution. Contact, Competition and Change.

Newbrook e.a. 2013. Strange Linguistics. (Hoofstuk 1.)

O’Grady e.a. 1993. Contemporary Linguistics. An introduction. (Hoofstuk 7.)

Polomé (ed.) 1990. Research Guide on Language Change.

Ringe & Eska 2013. Historical linguistics. Toward a Twenty-First Century Reintegration. (Hoofstuk ???.)

Roberge 2002a. Afrikaans: considering origins, bl. 79-103.

Sanchez-Stockhammer (ed.) 2015. Can We Predict linguistic Change?

Sayce 2015 [1880]. Introduction to the Science of Language. 2 vol. (Hoofstuk 3.)

Shukla & Connor-Linton 2006. Language change, bl. 275-310.

Stadler, e.a. 2016. Momentum in Language Change.

Trask 1994. Language Change.

Trask 2010. Why do Languages Change?

Trask 2015. Trask’s Historical Linguistics. (Hoofstuk 1, e.v.)

Wagner e.a. (eds.) 2013. Scribes as Agents of Language Change. (Vgl. veral Hoofstuk 1.)

Wardhaugh 2006. Introduction to Sociolinguistics. (Hoofstuk 8.)

Yule 2014, 2016. The study of language. (Hoofstuk 17.)

Bouzouita, M.; A. Breitbarth, L. Danckaert & E. Witzenhausen (eds.) 2019. Cycles in Language Change. Oxford: Oxford University Press. Book URL: https://global.oup.com/academic/product/cycles-in-language-change-9780198824961?utm_source=linguistlist&utm_medium=listserv&utm_campaign=linguistics

Bybee, J. 2017. Grammatical and lexical factors in sound change: A usage-based approach. Language Variation and Change, 29(3): 273-300.

Heltoft, L.; I. Igartua, B.D. Joseph & K.J. Kragh (eds.) 2019. Perspectives on Language Structure and Language Change. Subtitle: Studies in honor of Henning Andersen. Amsterdam: John Benjamins. Book URL: https://benjamins.com/catalog/cilt.345

Mathieu, E. & R. Truswell 2017. Micro-change and Macro-change in Diachronic Syntax. Oxford: Oxford University Press.

Jansen, S. & L. Siebers (eds.) 2019. Processes of Change. Amsterdam: John Benjamins. Book URL: https://benjamins.com/catalog/silv.21

Trudgill, P. 2020. Millennia of Language Change. Sociolinguistic Studies in Deep Historical Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press. Book URL: https://www.cambridge.org/US/academic/subjects/languages-linguistics/sociolinguistics/millennia-language-change-sociolinguistic-studies-deep-historical-linguistics?format=HB

Van de Velde, F. 2017. Limits to language change. Nederlandse Taalkunde, 22(1): 79-85.

Van Gelderen, E. (ed.) 2016. Cyclical Change Continued. Amsterdam: John Benjamins.

Fritschy, Y. 2019. De stam van het woord. Over taalevolutie en de eerste taal ter wereld. New Scientist, Pocket Science.

Internetskakels

NEON 2013a. Structuur en geschiedenis van het Nederlands: Taalverandering in de 19e en 20e eeuw.

Wikipedia 2013 (122). Taalverandering.

“Is taalverandering erg? Een college door Stan Verhaag.” – 26 Mei 2020. https://www.youtube.com/watch?v=HXxZ52UdMmg&feature=youtu.be

https://www.youtube.com/watch?v=O7_v7mka2ts – Hoe veranderen talen? (Goeie oorsig, eenvoudig verduidelik hoe taalverandering werk.)

1. Taalverandering: van Nederlands na Afrikaans

De Villiers, M. 1978. Nederlands en Afrikaans. (Hoofstuk 3.)

Van Eeden 1998. Afrikaans hoort by Nederlands. Ons Afrikaanse taalverdriet.

Van Eeden 2015a. Het Afrikaans bo Nederlands vir ons enige voordeel gebring? Nee, bl. 4-5.

Van Eeden 2015b. Nederlands wás taal van Afrikaners, bl. 11.

Van Keymeulen 2013. Het Afrikaans en de Nederlandse kustdialecten, bl. 303-319.

Janson, T. 2012. The History of Languages. An introduction. (Hoofstuk 13, bl. 195-196.)

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans.

4.4 Normale taalverandering

4.4.1 17de-eeuse Nederlands

Paardekooper 1990. Hollandse zeemanstaal en Afrikaanse waltaal.

Paardekooper 2002. Afrikaans is (in hoofdzaak) AT2, bl. 1-8.

Paardekooper 2003. Afrikaans is Amsterdams.

4.4.2 Woordeskat en idiomatiese uitdrukkings

Boshoff, S.P.E. 1947. Die woordeskat van die Afrikaner, bl. 73-95.

Büttner 1998. Soveel woorde in ons taal!, bl. 44.

Conradie, C.J. 1986. Taalgeskiedenis. (Hoofstuk 2, bl. 23-29.)

Conradie, C.J. 2014. Taalverandering in Afrikaans, bl. 61-90.

De Villiers, M. 1978. Nederlands en Afrikaans. (Hoofstuk 3, bl. 97-99.)

De Villiers, M. 1985. Afrikaans se rykdom lê ook in taal se verlede, bl. 16.

Eksteen 1969. Die leksikologie van Afrikaans, bl. 30-43.

Hattingh, M. 2003. Afrikaans se Nederlandse mammi had straks Oosterse pappi, bl. 13.

Heiberg 1957. Afrikaanse Visserstaal.

Malherbe, D.F. 1925. Afrikaanse spreekwoorde en verwante vorme.

Nienaber, G.S. 1953a. Oor Afrikaans, 2. (Hoofstukke II en V.)

Ponelis 1996. Variëteite van Nederlands in die agtiende eeu aan die Kaap, bl. 86-111.

Pheiffer 1989. Afrikaans en Standaard-Nederlands, bl. 91-93.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 177-186.)

Scholtz, J. du P. 1941a, 1975. Uit die geskiedenis van die naamgewing aan plante en diere in Afrikaans.

Scholtz, J. du P. 1963b. Nederlandse invloed op die Afrikaanse woordeskat, bl. 215-231.

Scholtz, J. du P. 1965e. Bydrae tot die geskiedenis van die Afrikaanse woordeskat, bl. 104-134.

Scholtz, J. du P. 1965f. Verdere bydrae tot die geskiedenis van die Afrikaanse woordeskat, bl. 135-145.

Scholtz, J. du P. 1965g. Leksikologiese aantekeninge uit ou Kaapse bronne, bl. 146-204.

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 49-55, 99-105.)

Scholtz, J. du P. 1985. Afrikaanse woorde en uitdrukkings – eiegoed of erfgoed, bl. 225-290.

Smith, J.J. 1962. Op ons taalakker.

Smith, J.J. 1965. Verouderde woorde en uitdrukkings in Afrikaans, bl. 170-184.

Van der Merwe, H.J.J.M. 1972. Die Afrikaanse woordeskat, bl. 111-147.

Liebenberg, H.C. 2005b. Dutch, Afrikaans and the inventories, bl. 36-38.

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstuk 4.)

Scholtz, J. du P. 1970b. Internal history of Afrikaans, bl. 80-113.

Otto, A. & E. Boekkooi 2020. Die herkoms van ’n aantal Afrikaanse uitdrukkings wat verband hou met die see. Geplaas 2 Julie 2020. https://www.litnet.co.za/die-herkoms-van-n-aantal-afrikaanse-uitdrukkings-wat-verband-hou-met-die-see/

Voges, R.; E. Boekkooi & A. Otto 2020. Nederlandse seemanstaal en Afrikaanse uitdrukkings – ’n onderhoud met Annél Otto en Else Boekkooi. Geplaas 9 Julie 2020. https://www.litnet.co.za/nederlandse-seemanstaal-en-afrikaanse-uitdrukkings-n-onderhoud-met-annel-otto-en-else-boekkooi/

4.4.3 Woordvorming: samestellings en afleidings

Kempen 1962, 1969. Woordvorming en funksiewisseling in Afrikaans.

Raidt 1981. Oor die herkoms van die Afrikaanse reduplikasie, bl. 178-198.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 196-197.)

Anderson, S.R. 2015. Morphological change, bl. 264-285.

4.4.4 Die klankvorm van woorde en klankveranderings

De Villiers, M. 1958, 1970, 1987. Afrikaanse klankleer: fonetiek, fonologie en woordbou. (Hoofstuk V.)

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans.

Ponelis 1998. Standaardafrikaans en die Afrikaanse taalfamilie.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 197-206.)

Scholtz, J. du P. 1963a. Taalhistoriese opstelle: Voorstudies tot ’n geskiedenis van Afrikaans.

Scholtz, J. du P. 1965b. Afrikaans uit die Vroeë Tyd. Studies oor die Afrikaanse taal en literêre volkskultuur van voor 1875.

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 56-64.)

Garrett 2015. Sound change, bl. 227-248.

Hamann 2015. Phonological change, bl. 249-263.

Kiparsky 2003. The phonological basis of sound change, bl. 313-342.

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstukke 6 en 7.)

Solé & Recasens (eds.) 2012. The Initiation of Sound Change. Perception, production, and social factors.

Pinget, A. 2015. The actuation of sound change. Utrecht: LOT.

Raidt 1983. Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans, bl. 80-98.

Blust, R. 2018. 101 Problems and Solutions in Historical Linguistics. A Workbook. Edinburgh: Edinburgh University Press.

Hock, H.H. & B.D. Joseph 2019. Language History, Language Change, and Language Relationship. An Introduction to Historical and Comparative Linguistics. Berlyn: De Gruyter Mouton. (Hoofstuk 4.)

4.4.4.1 Klankveranderings by konsonante

Wegval van slot-|t|

Raidt 1974. Nederlandse en Kaapse spreektaal in die 17de en 18de eeu, bl. 90-104.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 198-200.) (Addisionele bronne word ook daar aangegee.)

Snyman, F.C. 1975. Die apokopee van slot-t in Afrikaans. (M.A.)

Snyman, F.C. 1979. Apokopee van die slot-t in die beskaafde Nederlandse omgangstaal van die 17de en 18de eeu, bl. 3-17.

Uitstoting van intervokaliese konsonante

De Villiers, M. 1978. Nederlands en Afrikaans. (Hoofstuk 2, bl. 12-13.)

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 200-202.) (Addisionele bronne word ook daar aangegee.)

Sinkopee van intervokaliese /d/

De Villiers, M. 1978. Nederlands en Afrikaans. (Hoofstuk 2, bl. 12-13, Hoofstuk 3, bl. 79-82.)

Scholtz, J. du P. 1963c. Die intervokaliese d in Afrikaans, bl. 169-189.

Scholtz, J. du P. 1963d. Die intervokaliese velare frikatief in Afrikaans, bl. 190-207.

Sinkopee van intervokaliese /x/

De Villiers, M. 1978. Nederlands en Afrikaans. (Hoofstuk 2, bl. 12-13, Hoofstuk 3, bl. 59-63, 79-82.)

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 200-202.) (Addisionele bronne word ook daar aangegee.)

Scholtz, J. du P. 1963c. Die intervokaliese d in Afrikaans, bl. 169-189.

Scholtz, J. du P. 1963d. Die intervokaliese velare frikatief in Afrikaans, bl. 190-207.

Verswakking en sinkopee van intervokaliese /v/ en /b/

Ponelis 1974. Oor [n] > [ŋ], bl. 85-89.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 200-202.) (Addisionele bronne word ook daar aangegee.)

Scholtz, J. du P. 1963e. Woorde met sekondêre –ing in Afrikaans, bl. 208-214.

Scholtz, J. du P. 1972c. Intervokaliese labiodentale en bilabiale konsonante in Afrikaans, bl. 44-58.

Scholtz, J.du P. 1972d. Geskiedenis van die klankvorm van Afrikaanse woorde, bl. 59-105.

Assimilasieverskynsels

De Villiers, M. 1987. Afrikaanse klankleer: fonetiek, fonologie en woordbou. (Hoofstuk V, bl. 65-71.)

Scholtz, J.du P. 1972d. Geskiedenis van die klankvorm van Afrikaanse woorde, bl. 59-105.

Venter, H. 1983. Assimilasie in Afrikaans, bl. 671-674.

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstuk 7.)

Raidt 1983. Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans.

4.4.4.2 Vokalisme

De Villiers, M. 1978. Nederlands en Afrikaans. (Hoofstuk 3, bl. 63-64.)

De Villiers, M. 1987. Afrikaanse klankleer: fonetiek, fonologie en woordbou. (Hoofstuk V.)

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 203-206.) (Addisionele bronne word ook daar aangegee.)

Van Rensburg, M.C.J. 1981a. Aspekte van die verhoging van vokale in Afrikaans, bl. 118-152.

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstukke 6 en 7.)

Raidt 1983. Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans.

4.4.5 Sinsbou

De Villiers, M. 1978. Nederlands en Afrikaans. (Hoofstuk 3, bl. 93-96.)

Ponelis 1998. Standaardafrikaans en die Afrikaanse taalfamilie.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 221-230.) (Addisionele bronne word ook daar aangegee.)

Janson, T. 2012. The History of Languages. An introduction. (Hoofstuk 13, bl. 195-196.)

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans.

Raidt 1983. Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans.

4.4.5.1 Volgorde in die sin

Conradie, C.J. 2014. Taalverandering in Afrikaans, bl. 74-76.

Pauwels 1965c. De volgorde van verbogen verbale vormen in het Nederlands, bl. 105-110.

Pheiffer 1978. Verbale vorme in die Kaapse Hugenote se taal, bl. 78-86.

Ponelis 1979. Afrikaanse sintaksis.

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans.

Ponelis 1998. Standaardafrikaans en die Afrikaanse taalfamilie.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 229-230.)

Janson, T. 2012. The History of Languages. An introduction. (Hoofstuk 13, bl. 195-196.)

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstukke 11 en 12.)

Raidt 1983. Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans.

4.4.5.2 Infinitiefsinne

Ponelis 1979. Afrikaanse sintaksis. (Hoofstuk 17, bl. 429-433, Hoofstuk 18, bl. 456-457.)

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 228.)

Van Schoor, J.L. 1983. Die grammatika van Standaard-Afrikaans. (Hoofstuk 7, bl. 207-209.)

Raidt 1983. Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans.

4.4.5.3 Die verbale hendiadis

Conradie, C.J. 2014. Taalverandering in Afrikaans, bl. 74-76.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 228-229.)

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 90-98.)

Luther, J. 2017. Wat ek vandag wil kom loop staan vertel. Geplaas 21 Sept. 2017. http://www.neerlandistiek.nl/2017/09/wat-ek-vandag-wil-kom-loop-staan-vertel/

4.4.5.4 Die “dubbele’ ontkenning

Biberauer 2010. Kenner van ons nie’s, bl. 6.

Carstens, W.A.M. 2011. Norme vir Afrikaans. (Hoofstuk 3, bl. 55-59 – verskeie ander bronne word ook daar vermeld.)

Conradie, C.J. 2014. Taalverandering in Afrikaans, bl. 75-76.

De Stadler, L.G. 1989. Afrikaanse semantiek. (Hoofstuk 12, 273-321.)

De Villiers, M. 1978. Nederlands en Afrikaans. (Hoofstuk 3, bl. 96.)

De Villiers, M. 1983. Afrikaanse grammatika vir volwassenes. (Hoofstuk 8, 204-207.)

Nienaber, G.S. 1934. Oor die Afrikaanse taal. (Hoofstuk II, bl. 84-162.)

Nienaber, G.S. 1965. Iets anders oor die ontkenning in Afrikaans, bl. 22-38.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 222-224.)

Scholtz, J. du P. 1965h. ŉ Afrikaanse brief van 1851, bl. 22-24.

Scholtz, J. du P. 1965i. Meurant se Afrikaans in 1844-1850, bl. 41-43.

Scholtz, J. du P. 1965k. Boniface se Afrikaans, 1830-1832, bl. 90-91.

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 90-91.)

Uys 1967. Iets oor ontkenning in Afrikaans en Nederlands, bl. 27-33.

Van Rensburg, M.C.J. 1990. Taalvariëteite en die wording van Afrikaans in Afrika, bl. 59-61.

Van Schoor, J.L. 1983. Die grammatika van Standaard-Afrikaans. (Hoofstuk 14, bl. 337-443.)

Waher 1978. Die probleem van die bereik van die ontkenning met spesiale verwysing na Afrikaans. (Ph.D.)

Dorren 2011b. Die ondubbelzinnigheid van onze ontkenningen, bl. 352.

Paardekooper 2002. Afrikaans is (in hoofdzaak) AT2, bl. 6-7.

Pauwels 1958. Het dialect van Aarschot en omgeving. (Aanhangsel: “De expletieve ontkenning nie(t) aan het einde van de zin in het Zuidnederlands en het Afrikaans.”)

Den Besten 2012 (1986). Double negation and the genesis of Afrikaans, bl. 221-256.

Donaldson 1993. A Grammar of Afrikaans. (Hoofstuk 13, bl. 401-419.)

Hansen, M.M. & Visconti (eds.) 2014. The Diachrony of Negation. (‘n Agtergrondsbron oor ontkenning, ook in ander tale.)

Huddlestone 2010. Negative indefinites in Afrikaans. (Ph.D.)

Janson, T. 2012. The History of Languages. An introduction. (Hoofstuk 13, bl. 195-196.)

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstuk 15.)

Raidt 1983. Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans.

Ziegeler, D. & Z. Bao (eds.) 2017. Negation and Contact. With special focus on Singapore English. Amsterdam: John Benjamins.

1. Taalkontak en -beïnvloeding

4.5.1 Wat is taalkontak?

De Villiers, M. 1985. Afrikaans se rykdom lê ook in taal se verlede, bl. 16.

Braunmüller e.a. (eds.) 2014. Stability and Divergence in Language Contact. Factors and Mechanisms.

Donaldson 1991. The influence of English on Afrikaans. A case study of language change in a language contact situation.

Gorovich & Mozzillo (eds.) 2015. Language Contact: Mobility, Borders, and Urbanization.

Heine & Kuteva 2005. Language Contact and Grammatical Change.

Lim & Ansaldo 2015. Languages in Contact.

Matras & Bakker (eds.) 2013. Contact Languages. A Comprehensive Guide.

McMahon 1994. Understanding language change. (Hoofstuk 8.)

Nicolaï (ed.) 2014. Questioning Language Contact. Limits of Contact, Contact at its Limits.

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstukke 4, 16.)

Thomason 2001. Language Contact – An Introduction.

Thomason & Kaufmann 1988. Language Contact, Creolization and Genetic Linguistics.

Uthemere (ed.) 2013. Language Contact. A Multidimensional Perspective.

Van Coetsem 1988. Loan phonology and the two transfer types in language contact.

Weinreich 1963. Languages in Contact.

Winford 2002. An Introduction to Contact Linguistics.

Zenner & Kristiansen (reds.) 2013. New perspectives on lexical borrowing.

Cutler, C.; Z. Vrzić & P. Angermeyer (eds.) 2017. Language Contact in Africa and the African Diaspora in the Americas. In honor of John V. Singler. Amsterdam: John Benjamins.

Hock, H.H. & B.D. Joseph 2019. Language History, Language Change, and Language Relationship. An Introduction to Historical and Comparative Linguistics. Berlyn: De Gruyter Mouton. (Hoofstuk 8, 9.)

Internetskakels

Wikipedia 2014 (117). Taalkontak.

Wikipedia 2014 (118). Language contact.

4.5.2 Taalkontak en interaksie voor 1800

4.5.2.1 Kontak met Khoi-stamme

Boshoff, S.P.E. 1921. Volk en taal van Suid-Afrika.

Conradie & Groenewald 2014. Die ontstaan en vestiging van Afrikaans, bl. 34-42.

Eksteen 1989. Die Afrikaanse woordeskat, bl. 372-381.

Groenewald, G.J. 2002. Slawe, Khoekhoens en Nederlandse pidgins aan die Kaap, ca. 1590-1720.

Hattingh, M. 2003. Afrikaans se Nederlandse mammi had straks Oosterse pappi, bl. 13.

Links 1983b. Khoi-invloed op die spreektaal van Kharkams, bl. 325-332.

Nienaber, G.S. 1953a. Oor Afrikaans, dl. 11. (Hoofstukke III en V.)

Nienaber, G.S. 1953b. Hottentotte en Afrikaans. Die tydperk 1662-1708.

Nienaber, G.S. 1953c. Hottentotte en Afrikaans. Die tydperk 1662-1708, bl. 10-11.

Nienaber, G.S. 1953d. Hottentotte en Afrikaans. Die tydperk 1662-1708, bl. 14-15.

Nienaber, G.S. 1953e. Hottentotte en Afrikaans. Die tydperk 1708-1750, bl. 8-9.

Nienaber, G.S. 1953f. Hottentotte en Afrikaans. Die tydperk 1750-1800, bl. 6-9.

Nienaber, G.S. 1994c. Khoekhoe en Afrikaans in gesprek.

Nienaber, G.S. 1994d. Pa-hulle is kreools, bl. 14-67.

Nienaber, G.S. 1989a. Khoekhoense stamname: ’n voorlopige verkenning.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 190-191.)

Scholtz, J. du P. 1972b. Boustowwe vir ’n historiese woordeboek van Afrikaans, bl. 124-126.

Scholtz, J. du P. 1941a, 1975. Naamgewing aan plante en diere in Afrikaans.

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Afdeling II, bl. 100-101.)

Van Rensburg, C. (M.C.J.) 2012. So kry ons Afrikaans.

4.5.2.2 Kontak met Oosterse slawe

Boshoff, S.P.E. 1921. Volk en taal van Suid-Afrika.

Eksteen 1969. Die leksikologie van Afrikaans, bl. 30-43.

Eksteen 1989. Die Afrikaanse woordeskat, bl. 372-381.

Franken 1953. Taalhistoriese bydraes, bl. 105-115.

Kotzé, E.F. 1983a. Variasiepatrone in Maleier-Afrikaans. (Ph.D.)

Kotzé, E.F. 1983b. Die invloed van Islam op die lewenspatroon, struktuur en taalgebruik van die Kaapse Maleiergemeenskap, bl. 307-312.

Nienaber, G.S. 1953a. Oor Afrikaans, 2. (Hoofstukke III en V.)

Poole, C.H. 1951. ŉ Kritiese beskouing van die Maleise en Portugese woorde in Afrikaans.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 186-190.)

Scholtz, J. du P. 1965e. Bydrae tot die geskiedenis van die Afrikaanse woordeskat, bl. 104-134.

Scholtz, J. du P. 1972b. Boustowwe vir ’n historiese woordeboek van Afrikaans, bl. 124-126.

Scholtz, J. du P. 1941a, 1975. Naamgewing aan plante en diere in Afrikaans.

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Afdeling II, bl. 100-101.)

Van der Merwe, H.J.J.M. 1972. Die Afrikaanse woordeskat, bl. 111-147.

Davids 1994b. Afrikaans – die produk van akkulturasie, bl. 110-119.

Davids 2011. The Afrikaans of the Cape Muslims from 1815 to 1915.

Scholtz, J. du P. 1970b. Internal history of Afrikaans, bl. 80-113.

Koops, E. 2017. Top 50 – Nederlandse woorden uit het Maleis & Indonesisch. Geplaas 2 Feb. 2017. https://historiek.net/top-50-nederlandse-woorden-maleis-indonesisch/66844/

4.5.2.3 Kontak met Europese sprekers en tale

Eksteen 1989. Die Afrikaanse woordeskat, bl. 372-381.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 191-194.)

Scholtz, J. du P. 1963b. Nederlandse invloed op die Afrikaanse woordeskat, bl. 215-231.

Scholtz, J. du P. 1972b. Boustowwe vir ’n historiese woordeboek van Afrikaans, bl. 106-180.

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 99-100.)

Trümpelmann 1968. Die Duitse bydrae tot die ontwikkeling van Suid-Afrika, bl. 45-51.

Waher 2001. Woorde wat wegraak: oorgeërfde Franse leenwoorde in Afrikaans, bl. 157-163.

Bergerson 2011. Apperception and Linguistic Contact between German and Afrikaans. (Hoofstuk IV.) (Ph.D.) (Oor Duitse invloed.)

Poplack, S. 2017. Borrowing. Loanwords in the Speech Community and in the Grammar. Oxford: Oxford University Press.

4.5.2.4 Kontak met inheemse sprekers en tale

Boshoff, S.P.E. 1921. Volk en taal van Suid-Afrika.

Eksteen 1969. Die leksikologie van Afrikaans, bl. 30-43.

Eksteen 1989. Die Afrikaanse woordeskat, bl. 372-381.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 194-195.)

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 100-101.)

Van der Merwe, H.J.J.M. 1972. Die Afrikaanse woordeskat, bl. 111-147.

4.5.3 Aard van die kontak

4.5.4 Kontak met Engels

Basson e.a. 1982. Afrikaans vir die student: Die suiwer woord.

Carstens, W.A.M. 2011. Norme vir Afrikaans. (Hoofstuk 7, bl. 311-326; vgl. ook bl. 307 vir meer bronne oor taalsuiwerheid en wat dit behels.)

Combrink, J.G.H. 1984. Wat is ŉ Anglisisme?, bl. 83-106.

Eksteen 1989. Die Afrikaanse woordeskat, bl. 372-381.

Le Roux, T.H. 1962. Afrikaanse taalstudies. (bl. 223-251 oor anglisismes.)

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 195-196.)

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 104-105.)

Terblanche, H.J. 1975c. Die invloed van Engels op Afrikaans, bl. 140-143.

Van Rensburg e.a. 1997. Afrikaans in Afrika. (Hoofstuk 4, bl. 47-50.)

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstuk 4, bl. 113-120.)

Raidt 1983. Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans, bl. 73-77.

1. 1. Diglossie en tweetaligheid

Daniels, H. 2018. Diglossia. A language ideological approach. Pragmatics, 28(2): 185-216.

4.6 Taalversteuring

Ponelis 1989b. Nederlands-Afrikaans: die Europese agtergrond van Afrikaans, bl. 67-69.

Ponelis 1998. Standaardafrikaans en die Afrikaanse taalfamilie. (Hoofstuk 2, bl. 4-6.)

4.6.1 Vereenvoudiging as gevolg van gebrekkige aanleer

Ponelis 1998. Standaardafrikaans en die Afrikaanse taalfamilie. (Hoofstuk 5.)

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans.

4.6.1.1 Die verbale sisteem

Loubser, J.E. 1961. Die saamgestelde verbale vorm van Nederlands na Afrikaans.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 216-221.)

Ponelis 1988a. Afrikaans en taalversteuring, bl. 119-149.

Scholtz, J. du P. 1972e. Werkwoordelike vorme in vroeë Kaapse bronne, bl. 1-34.

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 79-89.)

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstukke 11 en 13.)

Raidt 1983. Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans.

Defleksie

Conradie, C.J. 2014. Taalverandering in Afrikaans, bl. 71-72.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 218-219.)

Scholtz, J. du P. 1972e. Werkwoordelike vorme in vroeë Kaapse bronne, bl. 1-34.

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 80-81.)

Tempusverlies

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 218-219.)

Scholtz, J. du P. 1963h. Die ontstaan van die Afrikaanse werkwoordelike vormstelsel, bl. 9-51.

Scholtz, J. du P. 1972e. Werkwoordelike vorme in vroeë Kaapse bronne, bl. 1-34.

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 85-86.)

Van Huyssteen, G.B. 2016d. Waar het vandaan gekom het, bl. 23.

Kirsten, J. 2016. Grammatikale verandering in Afrikaans van 1911-2016. Ongepubliseerde Ph.D.-proefskrif. Vanderbijlpark: Noordwes-Universiteit: Vaaldriehoekkampus. (Hoofstuk 4.)

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstuk 14.)

Raidt 1983. Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans.

Regularisering van voltooide deelwoorde

Conradie, C.J. 1979. Die diachronie van die voltooide deelwoord in Afrikaans. (Ph.D.)

Conradie, C.J. 2014. Taalverandering in Afrikaans, bl. 72-73.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 219-220.)

Scholtz, J. du P. 1963h. Die ontstaan van die Afrikaanse werkwoordelike vormstelsel, bl. 9-51.

Scholtz, J. du P. 1972e. Werkwoordelike vorme in vroeë Kaapse bronne., bl. 1-34.

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 82-85.)

Snyman, F.C. 1975. Die apokopee van slot-t in Afrikaans. (M.A.)

Verlies van infinitief

Conradie, C.J. 2014. Taalverandering in Afrikaans, bl. 70.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 220.)

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 81-82.)

Van Schoor, J.L. 1983. Die grammatika van Standaard-Afrikaans. (Hoofstuk 7, bl. 207-209.)

Raidt 1983. Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans.

4.6.1.2 Die nominale sisteem

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 206-216.)

Hoge, J. 1932. Ondersoekings oor die gebruik van die verkleinwoord in Afrikaans.

Nienaber, G.S. 1934. Oor die Afrikaanse taal. (Hoofstuk I, bl. 67-83.)

Ponelis 1988a. Afrikaans en taalversteuring, bl. 119-149.

Ponelis 1988b. Historiese verband van die Afrikaanse diminutiefsvorm, bl. 311-326.

Scholtz, J. du P. 1963i. Die geskiedenis van die persoonlike en besitlike voornaamwoorde in Afrikaans, bl. 91-110.

Scholtz, J. du P. 1963j. Aanvulling by: Die geskiedenis van die persoonlike en besitlike voornaamwoorde in Afrikaans, bl. 111-121.

Scholtz, J. du P. 1963k. Die ondergang van die nominale tweeklassesisteem in Afrikaans, bl. 122-145.

Scholtz, J. du P. 1963l. Reduplikasieverskynsels in Afrikaans, bl. 146-161.

Sieberhagen 1949. Die meervoudsvorming in Afrikaans: beskrywend en verklarend.

Kirsner 2014. Quantitative-Qualitative Analyses of Dutch and Afrikaans Grammar and Lexicon.

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstukke 8, 16.)

Scholtz, J. du P. 1970b. Internal history of Afrikaans, bl. 80-113.

Raidt 1983. Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans.

Bresler, C.G. 1967. Die ontwikkeling van die verkleinwoordjie in Afrikaans. Ongepubliseerde M.A.-verhandeling. Kaapstad: Universiteit van Kaapstad. http://hdl.handle.net/2263/69191

Selfstandige naamwoorde

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 207-210.)

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 72-78.)

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstuk 8.)

Bepaalde lidwoord

Raidt 1968. Geskiedenis van die byvoeglike verbuiging in Nederlands en Afrikaans, bl. 115-184.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 208.)

Aanwysende en betreklike voornaamwoorde

Basson, M.E. 1984. Die ontwikkeling van die relatief in Afrikaans. (M.A.)

Conradie, C.J. 2014. Taalverandering in Afrikaans, bl. 66-68.

Raidt 1968. Geskiedenis van die byvoeglike verbuiging in Nederlands en Afrikaans, bl. 115-184.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 207-210.)

Scholtz, J. du P. 1963k. Die ondergang van die nominale tweeklassesisteem in Afrikaans, bl. 122-145.

Scholtz, J. du P. 1972f. Verdwyning van genusverskil in wordende Afrikaans, bl. 35-43.

Kirsten, J. 2016. Grammatikale verandering in Afrikaans van 1911-2016. Ongepubliseerde Ph.D.-proefskrif. Vanderbijlpark: Noordwes-Universiteit: Vaaldriehoekkampus. (Hoofstyk 5, bl. 208-222.)

Die geskiedenis van die persoonlike en besitlike voornaamwoorde in Afrikaans

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 212-216.)

Scholtz, J. du P. 1963j. Aanvulling by: Die geskiedenis van die persoonlike en besitlike voornaamwoorde in Afrikaans, bl. 111-121.

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstuk 9.)

Oor grammatikale geslag

“In the words of Greville G. Corbett, gender is ‘the most puzzling grammatical category’. Even the seemingly simple task of establishing whether a language has grammatical gender or not is problematic, as it is illustrated by the numerous discussions concerning English’. The number of grammatical genders in various languages is another issue that has gained much attention in the literature. What is more, gender seems to be the only grammatical category that is evolving in response to the changing status of women, questions of political correctness, and the complexities of gender identity. Thus, as Ranko Matasovie aptly observed, it is perhaps the only grammatical category ‘that ever evoked passion, and not only among linguists”.

Grammatical gender is not a uniform linguistic category since languages differ in the ways they mark gender and in the number of genders they distinguish. This is clearly demonstrated in the data collected for the World Atlas of Language Structures.

Among the 256 languages investigated, somewhat more thanhalf (145) have no gender distinction at all. Of those that do, two gender systems are the most common as they are present in 50 languages, while 24 languages distinguish between five or more genders. Taking into account this level of variation with respect to grammatical gender, misalignment between the source language and the target language in the context of translation is the norm rather than an exception.” (Stroifiska, M.; G. Drzazga & K. Kurowska 2013. Translating grammatical gender: current challenges. https://www.researchgate.net/publication/334330487_Translating_Grammatical_Gender_Current_Challenges)

Corbett, G.G. 1991. Gender. Cambridge: Cambridge University Press.

Matasovie, R. 2004. Gender in Indo-European. Heidelberg: Universitätsverlag.

Stroifiska, M.; G. Drzazga & K. Kurowska 2013. Translating grammatical gender: current challenges. https://www.researchgate.net/publication/334330487_Translating_Grammatical_Gender_Current_Challenges

4.6.2 Spesifieke versteuringsverskynsels

4.6.1 Reduplikasie

Botha, R.P. 1984. A Galilean analysis of Afrikaans reduplication.

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 225-226.)

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 93-95.)

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstuk 17, bl. 567-574.)

4.6.2 Die objekskonstruksie met vir

Carstens, W.A.M. 2011. Norme vir Afrikaans. (Hoofstuk 3, bl. 59-62.)

Raidt 1991a. Afrikaans en sy Europese verlede. (Hoofstuk 9, bl. 225-226.)

Scholtz, J. du P. 1963l. Reduplikasieverskynsels in Afrikaans, bl. 146-161.

Scholtz, J. du P. 1980. Wording en ontwikkeling van Afrikaans. (Deel II, bl. 93-95.)

Den Besten 2000. The slaves’ languages in the Dutch Cape Colony and Afrikaans vir.

4.7 Gevolgtrekkings

4.7.1 Taalvariasie

Raidt 1984 [1994d]. Vrouetaal en taalverandering. (Raidt 1994: 175-216.)

Raidt 1986. Taalvariasie in agtiende-eeuse vrouetaal, bl. 101-145.

Van Rensburg, M.C.J. 1976. Die bestaan van taalvariasie in Afrikaans, bl. 15-20.

Van Rensburg, M.C.J. 1980. Fasette van die studie van niestandaard-Afrikaans, bl. 71-98.

Van Rensburg, M.C.J. 1985. Taalverandering.

Van Rensburg, M.C.J. & J.G.H. Combrink 1984. Transvaalse Afrikaans, bl. 107-133.

Cacoullos e.a. (eds.) 2014. Linguistic Variation: Confronting Fact and Theory.

Chambers & Schilling (eds.) 2013. The Handbook of Language Variation and Change.

Conradie, C.J. & A.E. Coetzee 2013. Afrikaans, bl. 897-917.

Fried e.a. (eds.) 2010. Variation and Change: Pragmatic perspectives.

Ponelis 1993. The Development of Afrikaans. (Hoofstuk 5.)

4.7.2 Kombinasie van prosesse

Samevatting

LYS MET NEDERLANDSE PUBLIKASIES 701-2000

UIT: Van der Sijs, N. 2002 (2de druk). Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen. Veen, Amsterdam / Antwerpen.

http://dbnl.org/tekst/sijs002chro01_01/sijs002chro01_01_0036.php

Chronologisch overzicht van de belangrijkste bronnen voor de dateringen

701-800	*Lex Salica*, een Latijnse wetstekst met Frankische glossen (zie hoofdstuk 2 voor een verklaring van het gebruik van deze bron)
776-800	Utrechtse doopbelofte en lijst van heidense praktijken (cg ii; zie hoofdstuk 2)
876-900	Oostnederrijns-Westfaalse paarden- en wormbezwering (cg ii; een heidense bezweringsformule die in Keulen is overgeschreven; het origineel komt uit een Nederrijns-Westfaals overgangsgebied)
901-1000	Wachtendonkse Psalmen, een Latijns psalterium met tussen de regels telkens de vertaling in het Oudnederlands (fragment; glossen in cg ii, tekst o.a. in: H.K.J. Cowan (1957), De Oudnederlandse (Oudnederfrankische) psalmenfragmenten, met inleiding en Frankisch-Latijnse woordenlijst, Leiden; zie hoofdstuk 2)
1001-1050	Noordnederrijnse bloedbezwering (cg ii; kort tekstje onder een handschrift uit de tiende eeuw)
1001-1050	Orosiusglossen uit Sint-Omaars (cg ii; glossen in een handschrift van de Historiae adversus paganos (‘Geschiedenissen tegen de heidenen’), een wereldgeschiedenis van Adam tot 417 na Chr., van de christelijke geschiedschrijver Orosius (eind vierde eeuw – na 417), opgeschreven in de Sint-Bertijnsabdij te Sint-Omaars)
1050	Hollands-Utrechtse namen van maanden en winden (cg ii)
1050	Franse Vie de Saint Alexis, waarin in versvorm het leven beschreven wordt van de vijfde-eeuwse Heilige Alexius (zie hoofdstuk 2 voor een verklaring van het gebruik van deze en de volgende Franse bron)
1080	Franse heldendicht Chanson de Roland over de dood van Roeland, vazal van Karel de Grote

1100	Leidse of Egmondse Willeram, een bewerking van een Duitse parafrase van het Hooglied door Williram, abt van Ebersberg in Beieren, uitgegeven door Willy Sanders (1971), (Expositio) Willerammi Eberspergensis abbatis in canticis canticorum. Die Leidener Handschrift, München
1100	Liefdesversje uit Vlaams Artesië of Frans-Vlaanderen (cg ii)
1101-1200	Liber Traditionum Sancti Petri Blandiniensis, het boek der schenkingen aan de St.-Pietersabdij te Gent (verwerkt in C. Tavernier-Vereecken (1968), Gentse naamkunde van ca. 1000 tot 1253)
1130	Naamlijst van Munsterbilzen, met de namen van de bewoners van het klooster (cg ii)
1200	Sente Servas door Hendrik van Veldeke (overleden vóór 1210), een heiligenleven van Sint-Servatius, de oudste bisschop in de Nederlanden, tweede helft vierde eeuw (fragment; cg ii)
1201-1225	Floyris ende Blantseflur (Floris en Blancefloer), bewerking van een Franse hoofse oosterse roman door Diederic van Assenede (fragment; cg ii)
1210-1240	Wettelijke passeringen van de Sint-Baafsheerlijkheid te Gent (cg i)
1220-1240	Aiol, vertaling van een Franse ridderroman over ridder Aiol die zijn vader wil wreken (fragment; cg ii)
1220-1260	Wrake van Ragisel, bewerking van een Franse Arthurroman (fragment; cg ii)
1226-1250	Plantenglossarium uit Vlaams-Artesië of Frans-Vlaanderen, lijst van Latijnse plantennamen met Nederlandse glossen (fragment; cg ii)
1230-1231	Overeenkomst tussen de Sint-Pietersabdij te Gent en haar meier (cg i)
1236	Statuten van de Gentse Lazerij (cg i)
1237	Vertaling van een aantal Latijnse keuren voor de stad Gent (cg i)
1240	*Glossarium Bernense*. Een vroegmiddelnederlandse tweetalige Latijns-Limburgse woordenlijst, ed. L. de Man en P.G.J. van Sterkenburg (1977), ‘s-Gravenhage (de datering is niet geheel zeker; in het ewb was dit werk gedateerd op 1201-1250, maar hier is het vmnw gevolgd)
1240-1260	Advies van muntdeskundigen te Gent (cg i)
1249	Oorkonde van de schepenen van Velzeke (cg i)
1250	Nederbergse geneeskundige recepten (fragment; cg ii)
1250	Tristan, ridderroman naar Frans voorbeeld over Tristan en zijn geliefde Isolde (fragment; cg ii)
1252	Reglement voor de scheepvaart en de heffing der tollen op het Zwin (mnw, Z.Vl. Bijdr. deel v)
1253	Noord-Limburgse gezondheidsregels, toegevoegd in een Latijns calendarium voor de maanden februari-december (fragment; cg ii)
1260-1270	Boeve van Hamtone, vertaling van de Zuid-Picardische roman Bueve de Hantone (fragment; cg ii)
1260-1280	Brabantse vertaling van het Nibelungenlied (fragment; cg ii)
1260-1280	Reinaert G: fragment van het dierenepos Van den vos Reinaerde (cg ii)

1265-1270	Leven van Sinte Lutgart, een heiligenleven van de mystica en cisterciënzerin Lutgart van Tongeren (1182-1246), in het Latijn geschreven door de Vlaamse dominicaan Thomas van Cantimpré (1201-1270?) en vertaald door abt Willem van Afflighem (1210-1297); het wordt ook wel de Kopenhaagse Lutgart genoemd (het handschrift berust in de Koninklijke Bibliotheek van Kopenhagen) ter onderscheiding van een jonger handschrift dat te Amsterdam berust en (voorspelbaar) de Amsterdamse Lutgart heet. De Kopenhaagse Lutgart is het oudste omvangrijke handschrift in het Nederlands dat bewaard is. Van de Amsterdamse Lutgart zijn slechts fragmenten bewaard; deze worden gedateerd op 1276-1300. Vertaler van de Amsterdamse Lutgart is de franciscaan Geraert (cg ii)
1270	Statuten en ledenlijst van de broederschap van Sint-Jacob te Gent (cg i)
1270-1290	Nederrijns Moraalboek (cg ii; drie delen: vertaling van een Frans filosofisch leerboek, spreuken en een vertaling van het Bestiaire d’amour van Richard de Fournival, waarin de gedragingen van dieren vergeleken worden met de ervaringen van een afgewezen minnaar)
1276-1300	Leven van Sinte Kerstine, het heiligenleven van Christina de Wonderbare (1150-1225), net als het leven van Lutgart in het Latijn geschreven door Thomas van Cantimpré en vertaald door Geraert (fragment; cg ii)
1276-1300	Reinaert E: fragment van het dierenepos *Van den vos Reinaerde* (cg ii)
1276-1300	Perchevael, fragment van de ridderroman over Percevael, ridder aan het hof van koning Arthur (cg ii)
1276-1300	Reinout van Montalbaen, een van de vier Heemskinderen die streden tegen Karel de Grote (fragment); de tekst is een vertaling uit het Frans (cg ii)
1285	Rijmbijbel van Jacob van Maerlant (tussen 1221 en 1235 – ca. 1300), waarin naar een Latijns voorbeeld het Oude en Nieuwe Testament in versvorm en rijmend verteld worden (cg ii)
1287	Der naturen bloeme van Jacob van Maerlant, een bewerking van een Latijnstalig encylopedisch werk van Thomas van Cantimpré (cg ii)
1290	Enaamse codex, een verzameling religieuze rijmteksten (fragment; cg ii)
1291-1300	Luikse Diatessaron of het Leven van Jezus, een Nederlandse evangelieharmonie – de tekst van de vier evangeliën per passage bijeengezet (in het mnw nog gedateerd op 1250) (cg ii)
1291-1300	Minnedichten uit Ter Doest (fragment; cg ii)
1291-1300	Alexiuslegende, fragment van een gedicht over de vijfde-eeuwse heilige Alexius (zie ook de Franse tekst uit 1050) (cg ii)
1291-1300	Van den bere Wisselau, fragment van een gedicht over de beer van een ridder in het gevolg van Karel de Grote (cg ii)
1300	Die Rose van Heinric van Aken (mnw Rose 1)
1324-1341	Stadboeken van Zwolle, Stadboek i, uitgegeven door A. Telting, Zwolle, 1897
1330	Glossaire flamand-latin du xiiie siècle (mnw Gloss. Flam.)
1350	Roman van Heinric en Margrite van Limborch (mnw Limb.)

1350	Jacob van Maerlants *Spiegel Historiael* (mnw Sp.)
1350	Roman van Waleweijn (mnw Wal.)
1351	Handschrift de ‘Cyrurgie’ van Meester Jan Yperman (mnw Hs. Yp.)
1400	Het boec vander wraken (mnw Wrake)
1400	Dit es van maskeroen (mnw Mask.)
1410	Groote Hulthemsche handschrift (mnw Vad.Mus. 2)
1420	Jacob van Maerlants Merlijn (mnw Merl.)
1440	Leven van Sinte-Amand, Patroon der Nederlanden (mnw Amand)
1440	Glossarium Harlemense (circa 1440), opnieuw uitgegeven door P.G.J. van Sterkenburg, ‘s-Gravenhage 1973
1450	Spieghel der maechden (mnw Sp. d.M.)
1460	Boeck van surgien van meilanen ende hert de grote lancfranck (mnw Lanfr.)
1477	G. van der Schueren, Teuthonista of Duytschlender, ed. J. Verdam (1896), Leiden; een Nederrijns-Latijnse en een Latijns-Nederrijnse woordenlijst
1479	Vocabularius ex quo (Latijns-Nederlands woordenboek; mnw Voc. ex quo)
1483	Vocabularius copiosus (mnw Voc. Cop.)
1485	Bartolomeus Engelsman, Van de eygenscappen der dingen (mnw Barth.)
1488	Bernhard von Breidenbach, Die heylighe bevarden tot dat heylighe grafft in Jherusalem (mnw Breid. of Breidenb.)
1494	Gemma Vocabulorum (mnw Gemm(a))
1503	Woordenlijst bij de Somme rural, een juridisch werk van Je(h)an Boutill(i)er of Jan Bottel(g)ier
1540	Noël van Berlaimont, Vocabulare (een Nederlands-Frans taalgidsje waarvan de eerste druk in 1527 verscheen); in 2000 in hertaling uitgegeven door Nicoline van der Sijs onder de titel Wie komt daar aan op die olifant? Een zestiende-eeuws taalgidsje voor Nederland en Indië, inclusief het verhaal van de avontuurlijke gevangenschap van Frederik de Houtman in Indië
1540	Anna Bijns, Refereinen, derde boek (wnt)
1542	P. Dasypodius, Dictionarium Latino-germanicum (woordenboek Latijn-Nederlands)
1546	2de druk van Dasypodius
1546	Joos Lambrecht, Naembouck van allen natuerlicken ende ongeschuumde vlaemsche woorden, Gent, 1ste druk, een Nederlands-Frans woordenboek en het eerste eigenlijke vertaalwoordenboek dat uitging van het Nederlands
1552	P. Apherdianus, Tyrocinium linguae Latinae, Antwerpen (op onderwerp ingedeeld Latijns-Nederlands woordenboek)
1553	Jan van Mussem, Rhetorica, dye edele Const van welsegghene
1553	Jan van den Werve, Het Tresoor der Duytsscher talen
1554	R. Dodoens (ook Dodonaeus), Cruijde boeck, Antwerpen, een wetenschappelijk werk over kruiden; facsimile-herdruk 1971 (meerdere drukken)

1562	Lambrecht, Naembouck, 2de druk; in 1945 opnieuw uitgegeven door R. Verdeyen
1562	Dictionarium Tetraglotton, Antwerpen, een viertalig woordenboek Latijn-Grieks-Frans-Nederlands; in 1972 in facsimile uitgegeven door F. Claes, F. de Tollenaere en J.B. Veerbeek
1567	Hadrianus Junius, Nomenclator omnium rerum, Antwerpen
1573	C. Plantijn, *Thesaurus Theutonicae Linguae. Schat der Neder-duytscher spraken*, Antwerpen, een Nederlands-Frans-Latijns woordenboek
1581	Matthias de Lobel, Kruydtboek, Antwerpen
1588	C. Kiliaan, Dictionarium Teutonico-Latinum, Antwerpen, een woordenboek Nederlands-Latijn
1596	J.H. van Linschoten, Itinerarium, ofte Schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien (wnt)
1599	C. Kiliaan, *Etymologicum Teutonicae Linguae, sive Dictionarium Teutonico-Latinum*, Antwerpen, een woordenboek Nederlands-Latijn en tegelijkertijd het eerste etymologische woordenboek van het Nederlands; herdrukt in 1972
1599-1607	Kiliaan 4: De Vierde Kiliaan. Aanvullingen en verbeteringen door Kiliaan zelf toegevoegd aan zijn Etymologicum van 1599, ed. F. Claes, ‘s-Gravenhage, 1981
1608	R. Dodoens, Cruydt-boeck, gecorrigeerde druk (wnt)
1611-1620	De Werken van G.A. Bredero (wnt)
1620	Anthoni Smyters, Epitheta, Dat zijn Bynamen oft Toenamen; in 1999 in hertaling uitgegeven door Nicoline van der Sijs onder de titel Het versierde woord. De Epitheta of woordcombinaties van Anthoni Smyters uit 1620
1625	Ch. van Heule, *De Nederduytsche Grammatica ofte Spraec-konst*
1633	Ch. van Heule, *De Nederduytsche Spraec-konst ofte Tael-beschrijvinghe*
1637	*Statenbijbel* of *Statenvertaling: Biblia, dat is de gantsche H. Schrifture*, Leiden, de protestantse bijbelvertaling
1642	J. van Beverwijck, Schat der Gesontheyt en Schat der Ongesontheydt (wnt)
1642, 1645	P.Cz. Hooft, *Nederlandsche Historien*, 2 delen (wnt)
1650	J. Hofman, Nederlandtsche woorden-schat, Haarlem, 1ste druk, voortgezet onder de, enige tijd ook officiële, titel ‘Meijers Woordenschat’; een woordenboek met bastaardwoorden en voorgestelde vervangende Nederlandse termen
1654	Meijers Woordenschat, 2de druk
1658	Meijers Woordenschat, 3de druk
1663	Meijers Woordenschat, 4de druk
1668	Adriaen Koerbagh, Een bloemhof van allerley lieflijkheyd […] of een vertaaling en uytlegging van al de Hebreusche, Grieksche, Latijnse, Franse en andere vreemde bastaart-woorden, Amsterdam, een woordenboek met bastaardwoorden
1669	Meijers Woordenschat, 5de druk

1681	Wigardus à Winschooten, Seeman, behelsende een grondige uitlegging van de Neederlandse Konst- en Spreekwoorden, voor soo veel die uit de Seevaart sijn ontleend, Leiden
1688	Meijers Woordenschat, 6de druk
1691	W. Sewel, A New Dictionary English and Dutch; Nieuw Woordenboek der Nederduytsche en Engelsche Taale, Amsterdam
1698	Meijers Woordenschat, 7de druk
1701	P. Marin, Nieuw Nederduits en Frans Woordenboek, Amsterdam
1704	S. Hannot en D. van Hoogstraten, Nieuw Woordboek der Nederlantsche en Latijnsche Tale, Amsterdam
1708	W. Sewel, Groot Woordenboek der Nederduytsche en Engelsche Taalen, Amsterdam
1710	F. Halma, Woordenboek der Nederduitsche en Fransche Taalen, Amsterdam/Utrecht
1717	P. Marin, Compleet Nederduitsch en Fransch Woordenboek, Amsterdam
1719	2de druk van Hannot en Van Hoogstraten
1719	M. Kramer, Het Koninglyk Neder-Hoog-Duitsch, en Hoog-Neder-Duitsch Dictionnaire, Nürnberg
1720	Meijers Woordenschat, 8ste druk
1726, 1727	C. Tuinman, De oorsprong en uitlegging van dagelijks gebruikte Nederduitsche spreekwoorden, 2 delen, Middelburg
1731	Meijers Woordenschat, 9de druk (niet gebruikt)
1731-1735	J. van Effen, De Hollandsche Spectator, 12 delen (wnt)
1732	Johan Hubner, De Staats- en Koeranten-tolk of Woordenboek der Geleerden en Ongeleerden, Leiden (deel 1)
1734	Johan Hubner, Algemeen kunstwoorden-boek der wetenschappen, vermeerderd door A.H. Westerhovius, Leiden (deel 2)
1745	Meijers Woordenschat, 10de druk
1761-1785	M. Houttuyn, Natuurlyke Historie, of uitvoerige beschryving der dieren, planten en mineraalen, Amsterdam, 3 delen in diverse stukken (apart gedateerd)
1766	Willem Sewel en Egbert Buys, Volkomen woordenboek der Nederduytsche en Engelsche taalen, Amsterdam
1769-1777	N. Chomel en J.A. de Chalmot, Algemeen huishoudelijk-, natuur-, zedekundig- en konstwoordenboek, Leiden/Leeuwarden
1769-1811	J. Le Francq van Berkhey, Natuurlijke Historie van Holland, 9 delen (wnt)
1770	Papillon, Aanhangzel of vermeerdingen en verbeteringen van het Algemeen en beredenerent woordenboek der natuurlyke historie
1771	S. Hannot, D. van Hoogstraten en H. Verheyk, Nederduitsch en Latynsch woordenboek, Amsterdam/Leiden
1772	J.A. Bouvink, Verhandeling over de muziek, ‘s-Gravenhage
1777	Meijers Woordenschat, 11de druk
1778	Chomel en De Chalmot, 2de druk

1782	Betje Wolff en Aagje Deken, Historie van Mejuffrouw Sara Burgerhart, 2 delen (wnt)
1784-1785	Betje Wolff en Aagje Deken, Historie van den Heer Willem Leevend, 8 delen (wnt)
1785-1797	Jacobus Kok, Vaderlandsch woordenboek, Amsterdam, 35 delen
1793-1796	Betje Wolff en Aagje Deken, Historie van Mejuffrouw Cornelia Wildschut, 2 delen (wnt)
1795	J. Verschuere Reynvaan, Muzijkaal Kunst-woordenboek, Amsterdam, A-M (niet verder verschenen)
1799-1811	Petrus Weiland, Nederduitsch taalkundig woordenboek, Dordrecht
1805	Meijers Woordenschat, 12de druk
1805-1806	J.F. Serrurier, Fruitkundig woordenboek, Amsterdam, 2 delen
1820-1831	G. Nieuwenhuis, Algemeen Woordenboek van kunsten en wetenschappen, Zutphen, 8 delen
1824	Petrus Weiland, Kunstwoordenboek of verklaring van allerhande vreemde woorden […] uit verscheidene talen ontleend, ‘s-Gravenhage
1828	Catharina Zierikhoven, Volkomen Nederlandsch kookkundig woordenboek voorgesteld in de Vriesche keukenmeid, Leeuwarden
1832	Weiland, Supplement op het kunstwoordenboek van P. Weiland, Rotterdam
1832-1834	Willem Bilderdijk, Verklarende Geslachtlijst der Nederduitsche Naamwoorden, Amsterdam/Rotterdam, 3 delen
1833-1844	G. Nieuwenhuis, Aanhangsel op het Algemeen Woordenboek van kunsten en wetenschappen, Nijmegen, 8 delen
1836-1838	J.H. Hoeufft, Proeve van Bredaasch Taal-eigen
1836-1861	P. Witsen Geysbeek, Algemeen noodwendig woordenboek der zamenleving, Amsterdam, 6 delen
1839	R. Natan, Alphabetische opgave der Italiaansche woorden en bewoordingen van welke men zich in het notenschrift bedient
1843	Nederlandsch Handelsmagazijn, of algemeen zamenvattend woordenboek voor handel en nijverheid, 2 delen, Amsterdam
1843-1844	Petrus Weiland, Nederduitsch letterkundig Woordenboek, Antwerpen
1845	Petrus Weiland en G.N. Landré, Woordenboek der Nederduitsche Synonimen, Antwerpen
1847	Jacob Jz. Kramers, Algemeene Kunstwoordentolk bevattende de vertaling en verklaring van alle vreemde woorden en zegswijzen, Gouda, 1ste druk
1848	Kramers, Kramers’ woordentolk verkort, Gouda, 1ste druk
1849	Kramers’ woordentolk verkort, 2de druk
1850	Kramers’ woordentolk verkort, 3de druk
1851	Kramers’ woordentolk verkort, 4de druk
1854	Kramers’ woordentolk verkort, 5de druk
1855	Kramers, Algemeene Kunstwoordentolk, 2de druk
1859	Ernst Gabler, Latijnsch-Hollandsch woordenboek over de geneeskunde en de natuurkundige wetenschappen, Utrecht

1859	Petrus Weiland, Groot Nederduitsch taalkundig woordenboek, Dordrecht
1860	Kramers’ woordentolk verkort, 6de druk
1863	Kramers, Algemeene Kunstwoordentolk, 3de druk
1863	Kramers’ woordentolk verkort, 7de druk
1863-1866	R.P. Rijnhart [= J. Kramers], Algemeen woordenboek van het praktische leven in de stad en op het land, Gouda, 2 delen
1864	I.M. en N.S. Calisch, Nieuw woordenboek der Nederlandsche taal; dit woordenboek is nauwelijks gebruikt (want vrijwel onvindbaar), maar geldt als eerste druk van de Grote Van Dale
1865	Jacob Jz. Kramers, Vreemde woordentolk, Gouda
1865-1868	Algemeene Nederlandsche encyclopedie voor den beschaafden stand, 15 delen
1865-1870	L.W. Schuermans, Algemeen Vlaamsch Idioticon, Leuven
1866	J. van Lennep, De lotgevallen van Klaasje Zevenster, 5 delen (wnt)
1866	M. de Vries en L.A. te Winkel, *Woordenlijst voor de spelling der Nederlandsche Taal*, ‘s-Gravenhage/Leiden
1870	Kramers’ woordentolk verkort, 8ste druk
1870-1882	A. Winkler Prins (red.), Geïllustreerde encyclopaedie. Woordenboek voor wetenschap en kunst, beschaving en nijverheid, Amsterdam, 1ste druk (2: 1884-1888; 3: 1905-1912; 4: 1914-1922; 5: 1932-1938; 6: 1947-1955; 7: 1966-1975, 2de oplage 1970-1975; 8: 1979-1984; 9: 1990-1993)
1872	J.H. van Dale (1872), *Nieuw Woordenboek der Nederlandsche Taal*, ‘s-Gravenhage/Leiden (= Grote Van Dale: gvd), 2de druk (bewerking van Calisch uit 1864; datering 1872 conform het wnt, hoewel 1872-1874 juister zou zijn, omdat het woordenboek pas in 1874 voltooid was)
1873	L.L. De Bo, Westvlaamsch idioticon, Brugge
1879	Kramers’ woordentolk verkort, 9de druk
1884	Grote Van Dale, 3de druk
1886	Kramers, Algemeene Kunstwoordentolk, 4de druk (datering 1886 conform wnt; anderen hanteren 1885)
1887	Kramers’ woordentolk verkort, 11de druk
1890	E.A. Melchior, Wetenschappelijk en biographisch woordenboek der toonkunst, Schiedam
1890-1895	Anoniem, Sijthoffs woordenboek voor kennis en kunst, Leiden
1895	J. Broeckaert, Bastaardwoordenboek, Torhout
1896	Kramers’ woordentolk verkort, 12de druk
1896-1901	R.K. Kuipers, Geïllustreerd woordenboek der Nederlandsche taal, Amsterdam/Brussel
1897	M.J. Koenen, Verklarend handwoordenboek der Nederlandsche taal, Groningen
1898	Grote Van Dale, 4de druk
1899	Taco H. de Beer en E. Laurillard, Woordenschat, verklaring van woorden en uitdrukkingen, ’s-Gravenhage

1899	P.J. Cornelissen en J.B. Vervliet, Idioticon van het Antwerpsch dialect, Gent
1899-1908	Vivat’s geïllustreerde encyclopedie, J. Kramer en A.L.H. Obreen, Amsterdam
1901	Koenen, 2de druk
1903	Koenen, 4de druk
1903	F.P.H. Prick, ‘Anglomanie en taal’, in: Vragen van den dag xviii, 226-236, 352
1906	W.L.H. Köster Henke, De Boeventaal. Zakwoordenboekje van het Bargoensch, Dockum, in 1999 opnieuw uitgegeven door Ewoud Sanders
1907	Kramers’ woordentolk verkort, Gouda, 13de druk
1907	Koenen, 6de druk
1907	G. Gezelle, Loquela, Amsterdam
1908	L.M. en C.H. Baale, Handboek van vreemde woorden, uitdrukkingen enz., Zutphen
1908-1922	Isidoor Teirlinck, Zuid-Oostvlaandersch idioticon, Gent
1909	Koenen, 8ste druk
1910	Kramers’ Woordentolk (vervolg van Kramers’ woordentolk verkort, 14de druk)
1910	F.P.H. Prick van Wely, Viertalig aanvullend Hulpwoordenboek voor Groot-Nederland, 3de editie, Weltevreden
1910-1914	I. Bauwens, Nederlandsch woordenboek en kunstwoordentolk der geneeskunde, heelkunde, artsenijbereidkunde en hulpwetenschappen, Antwerpen (alleen A-C verschenen)
1912	Kramers, Algemeene Kunstwoordentolk, 5de druk
1912	Fokko Bos, De vreemde woorden. Verklarend woordenboek, Amsterdam
1912	Koenen, 9de druk
1914	Grote Van Dale, 5de druk
1914	Koenen, 10de druk
1916	Koenen, 11de druk
1916-1923	Oosthoek’s geïllustreerde encyclopaedie, Gent/Amsterdam, 1ste druk (2: 1925-1934; 3: 1932-1939; 4: 1947-1958)
1917	Kramers’ Woordentolk, 15de druk
1919	Kramers’ Woordentolk, 16de druk
1919	Koenen, 12de druk
1921	Koenen, 13de druk
1923	H. Pinkhof, Vertalend en verklarend woordenboek van uitheemsche geneeskundige termen, Haarlem
1923	Koenen, 14de druk
1924	Grote Van Dale, 6de druk
1925-1934	2de druk van de Oosthoek
1926	Kramers’ Woordentolk, 17de druk
1926	Koenen, 15de druk
1929	Kramers’ Woordentolk, 18de druk

1929	Koenen, 16de druk
1930	C.D.J. Brandt en M.H. de Haan, Het vreemde woord. Nieuw geïllustreerd vreemde woorden boek, Utrecht
1930-1931	Jozef Verschueren, Modern woordenboek. Taalkundig, encyclopedisch, geïllustreerd, Turnhout, 1ste druk
1931	Kramers’ Woordentolk, 19de druk
1932	Koenen, 17de druk
1933-1939	G. Gorris e.a., De Katholieke encyclopaedie, Amsterdam, 25 delen (2: 1949-1955)
1934	Kramers’ Woordentolk, 20ste druk
1935	John Kooy (red.), Encyclopedie voor iedereen, ca. 1935, Utrecht/Deventer (2: ca. 1935; 3: 1937; 4: 1940; 5: 1949; 6: 1954; 8: 1960; 9: 1963)
1937	E.G. van Bolhuis, De Gabbertaal. Woordenlijst van het Bargoens, Ede; opnieuw uitgegeven door Ewoud Sanders in 1999
1937	Kramers’ Woordentolk, 21ste druk
1937	Koenen, 18de druk
1938	J. van Essen, Beschrijvend en verklarend woordenboek der psychologie, Haarlem
1939	Kramers’ Woordentolk, 22ste druk
1940	Koenen, 19de druk
1942	Kramers’ Woordentolk, 23ste druk
1942	Koenen, 20ste druk
1946	M.B. Coëlho, Practisch verklarend zakwoordenboek der geneeskunde, ‘s-Gravenhage (meerdere drukken)
1946-1959	H. Pos e.a., Eerste Nederlandse systematisch ingerichte encyclopedie (ensie), Amsterdam
1947	Kramers’ Woordentolk, 24ste druk
1947	Koenen, 21ste druk
1948	Kramers’ Woordentolk, 25ste druk
1949	Koenen, 22ste druk
1950	Grote Van Dale, 7de druk
1952	Kramers’ Woordentolk, 26ste druk
1952	Koenen, 23ste druk
1952-1953	Winkler Prins voor de vrouw, 2 delen
1953	A. Huizinga, Handboek voor vreemde woorden, Zutphen
1954	*Woordenlijst van de Nederlandsche taal* (het ‘Groene Boekje’), samengesteld in opdracht van de Nederlandse en de Belgische regering, ‘s-Gravenhage
1955	Bert Stoop, ‘Van Swingnozum tot Parelslag’, in: Het Vrije Volk, 4 mei 1955, p. 6
1955-1957	J. Buys e.a., Algemene Nederlandse systematisch ingerichte encyclopedie, Amsterdam, 3 delen
1956	A. Kolsteren, Prisma-vreemde-woordenboek, Utrecht/Antwerpen

1956	Koenen, 24ste druk
1956-1957	L.M.G. Arntzenius (red.) e.a., Winkler Prins encyclopedie van de muziek, Amsterdam/Brussel, 2 delen
1957	Winkler Prins Boek van het jaar 1958 (‘Al wat zich heeft voorgedaan in het jaar 1957’), lemma ‘Nieuwe woorden in onze taal’, Amsterdam/Brussel
1958	Kramers’ Woordentolk, 27ste druk
1958	Winkler Prins Boek van het jaar 1959
1958	P. Heyse en A.S.H. Craeyenbeckx, Encyclopedie voor fotografie en cinematografie, Amsterdam/Brussel
1958-1959	W.R. Juynboll en V. Denis (red.), Winkler Prins van de kunst. Encyclopedie van de architectuur, beeldende kunst, kunstnijverheid, Amsterdam/Brussel, 3 delen
1959	L.P.A. Soeterboek (hoofdred.), Vraagbaak voor de vrouw. Huishoud-encyclopedie, Rotterdam
1959	Winkler Prins Boek van het jaar 1960
1960	Koenen, 25ste druk
1961	Grote Van Dale, 8ste druk
1961	Winkler Prins Boek van het jaar 1962
1965	Winkler Prins Boek van het jaar 1966
1966	Winkler Prins Boek van het jaar 1967
1966	Koenen, 26ste druk
1968	Winkler Prins Boek van het jaar 1969
1968	Kramers’ Woordentolk, 28ste druk
1970	Grote Van Dale, 9de druk
1970	Recht voor z’n raap. Jargonboek voor hippe en andere vogels, R.G. Broersma, Leiden
1971-1983	Grote Nederlandse Larousse encyclopedie, Hasselt/Utrecht
1974	Koenen, 27ste druk
1974	Elseviers Nederlands woordenboek en vreemde-woordentolk, Amsterdam/Brussel
1975	Winkler Prins Boek van het jaar 1976
1976	Grote Van Dale, 10de druk
1977	Kramers’ Woordentolk, 29ste druk
1979	Winkler Prins Boek van het jaar 1980
1979	P. Wijnands en J.M. Ost, Woorden van deze tijd. Nederlands-Frans, Frans-Nederlands, Antwerpen/Amsterdam
1983	Hans Ferrée, Het trendletter ABC, z.pl.
1984	Grote Van Dale, 11de druk
1984	P.G.J. van Sterkenburg e.a., Van Dale Groot woordenboek van hedendaags Nederlands, Utrecht/Antwerpen, 1ste druk
1984	Kramers’ Woordentolk, 30ste druk
1986	Wolters’ Woordenboek eigentijds Nederlands. Grote Koenen, Groningen

1987	Jan Kuitenbrouwer, Turbotaal. Van socio-babble tot yuppie-speak, Amsterdam
1987	Kramers’ Woordentolk, 31ste druk
1987	Koenen, 28ste druk
1989	P.G.J. van Sterkenburg, Taal van het Journaal, ‘s-Gravenhage
1989	Marc Hofkamp en Wim Westerman, Aso’s, bigi’s, crimi’s. Jongerentaalwoordenboek, Baarn
1989	R. Smits en L. Koenen, Peptalk. De Engelse woordenschat van het Nederlands, Amsterdam, 1ste druk
1990	Herziene woordenlijst van de Nederlandse taal, ‘s-Gravenhage
1991	J. Verschueren en F. Claes, Verschueren. Groot geïllustreerd woordenboek, Brussel, 9de druk
1991	Cor Hoppenbrouwers, Jongerentaal, Hoogezand
1991	Max Pam, Klein Woordenboek van de Golfcrisis, Amsterdam
1992	Grote Van Dale, 12de druk
1992	Koenen, 29ste druk
1992	Koenen, Liesbeth en Rik Smits (1992), Peptalk. De Engelse woordenschat van het Nederlands, Amsterdam, 2de druk
1995	*Woordenlijst Nederlandse taal* (het ‘Groene Boekje’), samengesteld in opdracht van de Nederlandse Taalunie, ‘s-Gravenhage/Antwerpen
1996	J. Verschueren en F. Claes, Verschueren. Groot encyclopedisch woordenboek, 10de druk
1999	Grote Van Dale, 13de druk
1999	Koenen, 30ste druk
1999	Ewoud Sanders (2000), De taal van het jaar. Nieuwe woorden en uitdrukkingen, editie 2000, Amsterdam
2000	Ton den Boon (2001), Taal van het jaar nul. Kroniek van het Nederlands in 2000, Utrecht
2000	Ewoud Sanders (2001), De taal van het jaar. Nieuwe woorden en uitdrukkingen, editie 2001, Amsterdam